حمیدرضا پیغمبری

دانسته های ما دربارۀ ارتباطات دریایی و حضور ایرانیان در یمن به دوره هایی چون ساسانیان و سده های نخستین اسلامی محدود می شود. از سویی در پژوهش های پیشین، حضور و اثرگذاری هخامنشیان در بخش-های مختلفی از شبه جزیرۀ عربستان یعنی بحرین، عمان و شمال عربستان تا حجاز، با تکیه بر اسناد و مدارک مادی و متنی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. اما به سبب فقدان منابع تاکنون هیچ تحقیق مستقلی دربارۀ ارتباط هخامنشیان با یمن انجام نشده است. سوال این است که آیا هخامنشیان از این سرزمین که به «عربستان خوشبخت» شهرت داشت، بی خبر یا نسبت به آن بی اعتنا بودند؟ اشاره های پراکنده به بازرگانان سبا در متون این دوره نشان می دهد که این سرزمین از نظر اقتصادی با تجارت بخورات پیوندی جداناشدنی داشت. درنتیجه دور از ذهن نیست که هخامنشیان که به گواه گزارش هرودوت سودی کلان از منافع این تجارت کسب می کردند، درپی تماس با این سرزمین برآمده باشند. در این باره بایستی به اکتشافات دریایی و حفر ترعه نیل در زمان داریوش اشاره کرد که به هدف برقراری ارتباط میان مصر و هند و ایران طراحی شده بود. این اقدامات بی تردید برقراری ارتباط با عربستان جنوبی را نیز تقویت می کرد. همچنین به نظر می رسد برخی از مدارک باستان شناختی نیز نشان از تأثیرات هنری هخامنشیان بر این سرزمین دارد.