01 دی 1403
حميدرضا پيغمبري

حمیدرضا پیغمبری

مرتبه علمی: استادیار
نشانی: دانشکده ادبیات و علوم انسانی - گروه تاریخ
تحصیلات: دکترای تخصصی / تاریخ ایران باستان
تلفن: 09196273304
دانشکده: دانشکده ادبیات و علوم انسانی

مشخصات پژوهش

عنوان
دریای پارس و دریای اریتره؛ بازتاب دو نگرش پارسی و یونانی به پهنۀ آبی جنوب جهان باستان
نوع پژوهش مقالات در همایش ها
کلیدواژه‌ها
دریای پارس، دریای اریتره، هخامنشیان، منابع کلاسیک، کتیبۀ داریوش در سوئز
پژوهشگران حمیدرضا پیغمبری (نفر اول)

چکیده

متون جغرافیایی و تاریخی کلاسیک (یونانی و لاتین) آب های عرصه های جنوبی زمین از مصر تا هند را دریای اریتره می نامند. اریتره لغتی یونانی به معنای سرخ است و نام امروزی دریای سرخ یا بحر احمر ترجمه و باقی ماندۀ این نام است. از سوی دیگر منابع شرقی (فارسی و عربی) نیز در توصیف دریاها اصطلاح «دریای پارس/بحر فارس» را در معنایی گاه بسیار گسترده تر از خلیج فارس به کار می برند. این اختلاف در توصیف و نامگذاری دریاها بازگوکنندۀ چه نکات تاریخی است؟ پژوهش حاضر تلاش دارد نشان دهد که این دوگانگی و همپوشانی ناشی از دو نگرش پارسی و یونانی به دریاهای جنوب است. توصیف منابع از دریای اریتره نگرش یونانیان باستان به شرق را بازتاب می دهد و در اصل مبتنی بر شنیده ها بوده است؛ یونانیان به واسطۀ مصریان عرصه های جنوبی عالم مسکون قدیم را می شناختند و درک و شناخت آنها از شبه جزیرۀ عربستان و آب های پیرامون آن تا هند ریشه در قصه ها و روایات عجایب نامه ای دارد. اما نگرش پارسی که در کتیبۀ فارسی باستان داریوش در سوئز به چشم می خورد و تا سده های نخستین اسلامی همچنان کاربرد دارد، اساساً دلایلی سیاسی داشته است و بر نقش آفرینی ایرانیان در دریاهای جنوب دلالت دارد.