حسین سلیمی

فرهنگ عامه، مجموعۀ آیین ها، عادات و رسوم، سنن و باورهای مردم یک جامعه و سرزمین است و هدف آن شناخت و معرفی زمینه های مختلف فرهنگ مردم از گذشته تا اکنون است. ارزش و اهمیت فرهنگ عامه به اندازه ای است که امروزه در حوزه های مختلف علوم انسانی ازجمله؛ جامعه شناسی و شاخه های مختلف آن، تاریخ، روان شناسی، ادبیات و حتی ادیان موردبررسی قرار می گیرد. مناطق جنوبی کشور و ازجمله بوشهر با قدمتی تاریخی، از دیرباز تاکنون، محل حضور و وجود آئین ها و رسوم و باورها و شاخه های مختلف ادب عامه بوده اند و از این دیدگاه از ثروتمندترین نقاط ایران به شمار می روند. از طرفی نیز به دلیل نزدیکی مرزی مناطق جنوب ایران با برخی کشورهای حوزۀ خلیج فارس و نیز به دلیل تشابه زبانی و مذهبی در برخی موارد، شاهد حضور برخی آیین ها و سنت های مشترک میان مردم این نقاط هستیم. این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای به بررسی، تحلیل و معرفی آئین "گره گشو" به عنوان یکی از آئین ها و سنن ریشه دار و مشترک در میان مردم مناطق جنوب ایران و برخی کشورهای حوزۀ خلیج فارس با تأکید بر استان بوشهر، انجام شده است. در برخی موارد نیز از شیوۀ میدانی نیز استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که آئین " گره گشو" با قدمتی تاریخی و چند هزارساله، علی رغم تفاوت های جزئی در ساختار و شیوۀ اجرا، با اهداف مشترک در مناطق جنوب ایران و برخی کشورهای حوزۀ خلیج فارس برگزار می شود. بن مایه های مذهبی و دینی آئین هایی همانند " گره گشو" و اهداف انسانی و اخلاقی نهفته در آن ها می تواند سهمی مهم در وحدت امت اسلامی ایجاد نماید.