حسین سلیمی

«براعت استهلال» یا «شگرف آغاز ی» در گذشتة ادب فارسی غالباً در باب شعر و نظم به کار رفته است؛ چنانکه اگر شاعر ی قصیده، قطعه یا غزلی می سرود و در محضر جمعی می خواند یا واگذار می کرد که خوش صدا یی آن را بخواند مخاطبان در همان ابتدا ی شعر به وجد می آمدند و به تأ یید و تحسین می پرداختند و به زبان امروز ی، با مفهوم شعر، ارتباط برقرار می کردند که نشانة براعت استهلال بود و قبول افتادنِ حرکت آغاز ین اثر. در ادبیات فارسی با توجّه به قدمتِ چند صد سالة اصطلاح براعت استهلال و پیشینة دست کم پنج هزار سالة انواع داستان، می توانیم قاطعانه بگو ییم که داستان نو یسان و شاعرانِ نامدار، پیوسته به مسألة خوش آغاز ی، به عنوان یک امر فنّی- هنر ی مستقل از فنونِ د یگرِ بلاغت می اند یشیده اند و وظیفه مندانه به آن می پرداخته اند. در ا ین پژوهش نخست به نظرِ اد یبان و پژوهشگرانِ معاصر در رابطه با براعت استهلال می پرداز یم و سپس نظرِ اد یبانِ کلاسیکِ فارسی در خصوصِ ا ین تکنیکِ ادبی را بررسی می کنیم. نتیجة حاصل از پژوهش نشان می دهد که بلاغیون کهن بر خلافِ ا ینکه ا ین صنعت را می شناخته اند، همگی یکسان به آن نپرداخته اند و همچنین نظرات و د یدگاه ها ی گوناگونی به آن دارند.