حسین سلیمی

زمانه پندی آزاد وار داد مرا زمانه را چو نکری بنگری همه پند است به روز نیک کسان گفت تا تو غم نخوری بسا کسا که به روز تو آرزومند است زمانه گفت مرا خشم خویش دار نگاه کرا زبان نه به بندست پای در بند است نیک اندیشی و خیرخواهی برای مردم در قالب سخنان پند آموز و حکیمانه، از اخلاق پسندیده است. انسان نیک اندیش پیوسته خواهان سعادت و هدایت مردم بوده و در ایجاد رابطه نیکو بین مردم و اصلاح ذات البین کوشش وافر دارد و مانع فساد و خصومت در میان مردم است.از آنجایی که هدف پندها تربیت و آماده سازی مردم است برای شنا در دریای زندگی و رویارویی با دشواریها و خطرهایی که ممکن است آدمی را زیر فشار بگذارند و از پا درآورند. پندها به قصد راهنمایی و ترغیب آدمیان به سوی رفتاری بهتر بیان شده اند. شعرای بزرگ که از خرد و دانش بهره دارند با تأسی به دستورات قرآن کریم و سخنان گهربار معصومین (ع) به بیان عقاید و افکار خود که تراویده خرد و دانش است سعی داشته اند حس خیر خواهی مردم را در قالب سخنان پندآموز و دلنشین برانگیزند یکی از این شعرای بزرگ، رودکی سمرقندی است.او سجایای اخلاقی را در زربفتی از کلام دلنشین که از دل برخاسته و لاجرم بر دل می نشیند بر سبیل هدایت و ارشاد به دیگران اهدا می کند او در عین حال که مفرح قلوب و زداینده غم از دلهای مردمست آموزگار ایشان نیز می باشد. در اشعار خویش افکار حکیمانه و اندرزها به یادگار گذارده است. در بیشتر اشعاری که از وی مانده اشعار وزین در حکمت و موعظه می توان یافت. پژوهشگر در این مقاله ، بر آن است ضمن مراجعه به کتب معتبر، اشعار رودگی سمرقندی را از دیدگاه موضوعات اخلاقی و اجتماعی و پند آموز مورد بازبینی و تحلیل قرار داده و در قلمرو ادبیات تطبیقی نیز محورهای فکری و عقیدتی این شاعر را با افکار و اندیشه های دو شاعر توانای ادب پارسی، نظامی گنجه ای و سعدی شیرازی، پیوند زده و به تحلیل و تطبیق آنها بپردازد.