حسین سلیمی

علی محمد افغانی و علی اشرف درویشیان دو نویسنده مشهور و نام آور معاصر ایرانی در عرصه ادبیات داستانی هستند که به سبک رئالیسم اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعهء ایران در دوران پهلوی اول و دوم را روایت می کنند. از جمله داستان های مشهور علی محمد افغانی در این زمینه، رمان «شادکامان دره قره سو» است که موضوع اصلی آن تقابل زندگی مدرنیته و سنتی است. در این رمان، افغانی در خلال داستانی عاشقانه، فاصله طبقاتی حاکم بر جامعه و تبعیض علیه زنان را به تصویر می کشد. رمان «سلول 18» نیز از جمله داستان های علی اشرف درویشیان در زمینه مقاومت و پایداری است که نویسنده، رودر رویی چهار نسل در دوران حکومت محمدرضا پهلوی و حکم فرمایی ساواک و درگیری مخالفان و مبارزان با رژیم را نشان می دهد. بررسی عناصر داستان در رمان ها ابزار قدرتمندی برای تحلیل و تفسیر جزئیات و ارتباطات بین عناصر مختلف است و باعث درک عمیق تر پیام ها و موضوعات نهفته در داستان می شود به همین سبب پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه تطبیقی عناصر داستان پردازی از جمله «شخصیت، پیرنگ، درون مایه، صحنه، زاویه دید و راوی» با روش توصیفی- تحلیلی، در دو داستان مذکور پرداخت و از این طریق علاوه بر پرداختن به محتوای هر دو داستان، نکات افتراق و اشتراک بین دو داستان مشخص گردید. در نهایت، مشخص شد که در هر دو رمان، از عناصر داستانی قوی برای به تصویر کشیدن زندگی در شرایط دشوار و مبارزه با ظلم و بیداد زمانه استفاده شده است و با وجود تفاوت در جزئیات، درون مایه های مشابهی را کاوش می کنند. همچنین رمان ها با شخصیت های قوی و پیچیده، طرح های جذاب و سبک های نوشتاری متفاوت، خواننده را درگیر داستان های خود می کنند و به درک عمیق تر عناصر داستانی می پردازند.