حمید شاهبندرزاده

زمینه: با توجه به اهمیت کسب مزیت رقابتی و استراتژیک در محیط رقابتی فعالیت سازمان-ها، امروزه انتخاب مکان و موقعیت مناسب هر واحد تجاری، صنعتی یا خدماتی نقش موثری در افزایش سود و سهم بازار آن ها خواهد داشت. زمانی که ارسال مستقیم محصول یا خدمات مقرون به صرفه نباشد با در نظر گرفتن امکانات هاب خدمت رسانی به مجموعه ای از نقاط تقاضا، از طریق ایجاد مجموعه نقاط هاب به نحوی که دسترسی مشتریان به تسهیلات با کمترین هزینه و به صورت کارا انجام پذیرد، صورت می گیرد. در واقع هاب به عنوان واسطه عمل کرده که می تواند با استفاده از صرفه جویی در مقیاس در کنترل هزینه ها نقش موثری داشته باشد. هدف: در پژوهش حاضر هدف ارائه یک مدل ریاضی جهت مکان یابی سلسله مراتبی هاب های بهینه از میان شهرهای مراکز استان های ایران نسبت به مکان کارخانه تولیدکننده محصول در استان فارس می باشد. که بدین ترتیب مکان بهینه هاب ها و تخصیص مناسب بین گره های تقاضا و هاب ها به گونه ای که به تقاضای گره ها به صورت مناسبی پاسخ داده و موجب کاهش هزینه های حمل و نقل شود، تعیین می گردد. این تخصیص در حالتی است که هر کدام از هاب ها گره تقاضا نیز محسوب می شوند و ممکن است هاب مشترک میان هاب های اولیه و ثانویه تشکیل گردد. همچنین تخصیص بین گره ها به گونه ای است که برای هر شهر ظرفیت متفاوت و محدودی جهت ارائه خدمت به سایر نقاط تقاضا در نظر گرفته می شود. همچنین به-دلیل فسادپذیر بودن محصولات در این پژوهش، جهت حفظ کیفیت و تازگی محصولات در جابه جایی ها، یک متوسط زمان کل مجاز در نظر گرفته شده که زمان کل حمل و نقل محصولات نباید از این محدودیت تجاوز نماید. روش‏شناسی: در این پژوهش ابتدا با توجه به اطلاعات نمونه مورد مطالعه، سایت های معتبر آماری و مطالعه پژوهش های پیشین، مدل ریاضی مساله ارائه و سپس به کمک الگوریتم های فراابتکاری ژنتیک و بهینه سازی ازدحام ذرات مساله پژوهش حل خواهد گردید. یافته‏ها: با استفاده از اهداف و فرضیات پژوهش مدل ریاضی ارائه و نتایج حاصل از حل مدل، با استفاده از الگوریتم های فراابتکاری ژنتیک و بهینه سازی ازدحام ذرات، شامل تعداد و مکان بهینه هاب های اولیه و ثانویه، نحوه تخصیص بین آن ها، نحوه تخصیص میان سایر گره های تقاضا و هاب ها و هزینه کل حمل و نقل ارائه گردید. سپس هزینه کل حمل و نقل با در نظر گرفتن سیستم ارسال مستقیم جهت مق