حمید شاهبندرزاده

زمینه: در سال های اخیر، مدیریت پسماند در مؤسسات بهداشتی به دلیل آسیب های آن بر سلامت انسان و محیط زیست اهمیت زیادی یافته است. پسماندهای پزشکی که در نتیجه افزایش جمعیت و صنعتی شدن رخ داده است، تبدیل به یک مسئله مهم زیست محیطی شده است. در حقیقت، اگرچه پسماند تولید شده از مؤسسات بهداشتی نسبت به دیگر پسماندها سهم بسیار کمتری را به خود اختصاص می دهد، اما بیشترین خطر را در بین همه گروه های پسماند دارد. هدف: هدف این پژوهش طراحی مدل چند هدفه برای بهینه کردن فرآیند مدیریت پسماند پزشکی در زمان بیماری های واگیردار می باشد. روش‏شناسی: به منظور رسیدن به هدف پژوهش، دو فاز کلی برای این پژوهش در نظر گرفته شده است. در بخش نخست این پژوهش به مطالعه ادبیات نظری و یافتن خلاء های نظری پرداخته شده است. از اینرو در این بخش ابتدا به بررسی انواع هزینه های موجود در شبکه جمع آوری پسماندهای پزشکی با توجه به شاخص های مطرح شده در مطالعات علمی و همچنین مصاحبه با خبرگان پرداخته شده است. در گام بعد سه تابع هدف حداقل سازی به منظور بهینه سازی زنجیره تأمین معکوس پسماند پزشکی مدلسازی گردید. همچنین وزن هر تابع هدف با استفاده از رویکرد میخایلوف در محیط فازی تعیین شده است. یافته‏ها: به منظور حل مدل پژوهش در ابتدا وزن هر تابع هدف از رویکرد میخایلوف فازی استفاده گردید. نتایج حاصل از این روش نشان داده که وزن توابع هدف میزان پسماند جمع آوری نشده در رتبه نخست, تابه هدف ریسک در رتبه دوم و همچنین تابع هدف هزینه در رتبه سوم قرار دارد. همچنین به منظور حل مدل پژوهش از روش لکسیکوگراف بهره گرفته شد و سه سناریو برای حل مدل در نظر گرفته شده است. نتیجه‏گیری: مدل ریاضی پژوهش می تواند برای هر تابع هدف از فرایند مدیریت پسماند پزشکی جواب های کارایی را نشان دهد. در نتیجه با به کارگیری این روند در تمام رده ها می-توان بهبود قابل توجهی را مشاهده نمود.