محمدامیر کاکی زاده

با نگاهی اجمالی به بافت تاریخی بندر بوشهر، متوجه کاربرد فراوان چوب در معماری این شهر، می گردیم. چوب به عنوان یکی از پرکاربردترین مصالح تزئیناتی در این منطقه به کارگرفته شده است؛ به گونه ای که بسیاری از عناصر الحاقی بنا، ازجمله در، پنجره، تابش گیر، کرکره، شناشیر و... از چوب ساخته شده اند. در شهر بوشهر، به دلیل لزوم ایجاد تهویه و کوران هوا، میزان بازشوهای بنا، بسیار افزایش یافته است؛ از طرفی، به دلیل گرمای زیاد منطقه و هم چنین تابش شدید خورشید، ابعاد و تناسبات خاصی از پنجره ها و بازشوها، به همراه متعلقات آن (تابش بند، کرکره و...)، در این شهر بندری، یافت می شود. این بازشوها که با استفاده از چوب ساخته و تزئین شده اند، در ایجاد زیبایی و تنوع بصری شهر، نقش بسیار مهمی ایفا می کردند. متأسفانه به دلیل مقاومت کمِ چوب نسبت به سایر مصالح ساختمانی، بخش بسیارزیادی از این ساختارهای تزئیناتی در بناها، ازبین رفته و یا آسیب های زیادی در اثر شرایط محیطی و جوی به آن ها واردشده است. بنابراین، بازشناسی و گردآوری گونه های متفاوت این تزئینات در شهر بوشهر که از معماری منحصربه فرد و کم نظیری برخورداراست؛ از ملزومات پژوهشگران در این زمینه ها است. برهمین اساس، نگارندگان کوشش نموده تا با تحقیقی میدانی، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و به کارگیری منابع کتابخانه ای معتبر، گونه های متفاوت این تزئینات را در درب و پنجره های این شهر، شناسایی نمایند. نتایج تحقیق نشان داد که در تزئین درب و پنجره ها از هنر قواره بری و هم چنین از نقوشی که محتوای گیاهی و هندسی دارند، بیش از سایر هنرها استفاده گردیده است؛ کاربرد نقوش اسلیمی در تزئین این عناصر، بسیار کمتر است و نقوش انسانی و حیوانی در این نمونه ها یافت نمی شود.