محمدامیر کاکی زاده

بناهای مذهبی در طول ادوار مختلف یکی از مهم ترین بناها در ساختار معماری و طراحی شهرها بوده اند؛ به گونه ای که در بسیاری از شهرها، ساختار شهر حول محور این بناها شکل می گرفته و این بناها، نقطه عطفی در طراحی ساختار کل شهر بوده اند. در معماری اسلامی شهرهای مختلف ایران، انواع متفاوتی از بناها و فضاهای مذهبی جهت انجام اعمال عبادی و معنوی برای مسلمانان، وجود دارد. هر یک از این فضاهای مذهبی که ویژگی های معماری خاصی نیز داشته اند، در شهرهای مختلف، با ویژگی های متفاوت معماری ساخته شده اند. شهر بوشهر دارای بناهای مذهبی زیادی از زمان زند و قاجار است که بسیاری از این بناها علاوه بر کاکرد مذهبی، نقش های اجتماعی، اقتصادی و... نیز داشته اند و بیش تر این فضاهای مذهبی مخصوص شهروندان مسلمان بوده است. هدف این تحقیق، بررسی ویژگی های معماری بناهای مذهبی مسلمانان در بافت تاریخی بوشهر، جهت حفظ این الگوها و ارزش های معنوی آن ها، در راستای به کارگیری در معماری امروزی است. بنابراین این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و به صورت کیفی انجام شده و گردآوری داده ها از طریق مطالعه ی اسنادی و استفاده از کتب، مقالات و منابع اینترنتی معتبر صورت گرفته است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که فضاهای مذهبی تاریخی مسلمانان در بندر بوشهر، به نحوی به کار گرفته شده اند که بیش ترین هماهنگی را با معماری بافت تاریخی شهر داشته باشند. این بناها شامل مساجد، حسینیه ها، زینبیه ها، زیارتگاه ها و بقاع متبرکه هستند. این بناها که دارای طراحی بومی می باشند، معمولاً به صورت یک طبقه با طاق های هلالی و یا تیزه دار هستند که با مصالح بومی و یک دست با ساختمان های اطراف، ساخته شده اند.