خداداد بحری

نظریه ­ی ادبیات اسلامی که پس از نظریه های ادبی معاصر شکل ­گرفته، ادبیات را ابزاری برای نشر اندیشه های اسلامی می داند اما در عین حال، اثر ادبی را در قالبی منجمد شبیه ادبیات تعلیمی نمی پسندد. ادبیات اسلامی، عاطفه ه­ای گرمابخش را می­جوید و از خیالی خروشان برای رسیدن به اهداف خود بهره ­مند می شود. محمود مفلح شاعر فلسطینی، از شاعرانی است که آثار وی را در زمره ­ی ادبیات اسلامی شمرده اند. نویسندگان در این مقاله تلاش کرده اند تا با روش توصیفی- تحلیلی، شاخصه ­های ادبیات اسلامی را در یکی از دیوان های شاعر به­ نام «إنّما أنت بلسم» نشان دهند و ویژگی ­های هنری و شگردهای بیانی آن را بیان نمایند. پژوهش حاضر نشان می دهد که شاخصه ­های ادبیات اسلامی از قبیل: هدفمندی و برجسته ­سازی عقیده، پایبندی به آموزه ­های اسلامی و تلفیق دین و دانش و تعلّق به میهن اسلامی در بیشتر سروده ­های دیوان، محوریت دارند و به ذهن و زبان شاعر، رنگ و بوی اسلامی بخشیده­ اند. گاه موسیقی واژگان با محتوای مندرج در آنان، چنان هماهنگ است که گویی آهنگِ واژه، هویت معنایی و ساحت عاطفی­ آن را در تارهای صوتی گوینده، به ­نمایش می ­گذارد. بسیاری از آرایه های بلاغی، هنرمندانه بر زبان شاعر روییده ­اند و همواره شور و گرمی احساسات دینی شاعر را در پیوندهای هنری خویش نهفته­ دارند. این ویژگی، برآیند حضور راستین عاطفه در فرآیند تخیل است و از صدق باورهای دینی سراینده و توازن روحی وی پرده بر می ­دارد. انسجام ساختار و محتوا و وحدت فضای عاطفی در بافت هنری سروده ­ها، موجب می­ شود که خواننده، با تجربه ­ی هنری سراینده، به همزیستی عاطفی برسد.