خداداد بحری

فهوم انتزاعی عشق، جان مایه و از اصلی ترین بن مایه های شعر سعدی یوسف و احمد شاملو است. تمام تلاش این دو شاعر مصروف این امر است تا در زمانه ای که عشق نایاب ترین ارزانی است، با مفهوم سازی عشق در قالب های مختلف و متنوّع، دوباره انسان را به ارزش و حرمت عشق و اعجاز آن در نجات بخشی او آگاه کنند. پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تطبیقی مکتب آمریکایی، به بررسی حوزه های مفهومی محمل مشترک و غیر مشترک استعارۀ مفهومی «عشق» در شعر یوسف و شاملو بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مهم ترین حوزه های محمل مشترک برای مفهوم سازی «عشق» در شعر این دو شاعر، هشت حوزۀ عینی هدیه، انسان، سرود، دریا، سفر- مسافر، کیمیا، پناه گاه و راز است. همچنان که در شعر یوسف، حوزۀ محمل «سفر» و در شعر شاملو، حوزۀ محمل «پناه گاه»، بیشترین بسامد را از آن خود کرده اند. از جمله حوزه های محمل غیرمشترک در شعر دو شاعر می توان به حوزه های گل، معلّم، آتش، رنگ رز و پیغام در اشعار یوسف و حوزه های مجرم، معبود، ابزار، جنین، آفتاب و مکان در اشعار شاملو اشاره کرد. همچنین در تجزیه و تحلیل نهایی می توان نتیجه گرفت که شیوۀ مفهوم سازی از عشق و مشخصّات فنّی آن در شعر این دو شاعر، بازتابی از شرایط زمانه است.