علی اکبر کیانی

خاورمیانه و غرب آسیا منطقه پرچالش و آشفته ای در جهان سیاست است. این منطقه با همه قابلیت های اقتصادی و اجتماعی، مرکزی برای بحران های امنیتی بوده است. همه بازیگران بین المللی این تعارض را درک می کنند و عطف به منافع و توانمندی های خود در ارتباط خود با آن موضع می گیرند که طبعاً برای بازیگران متعدد محلی نیز فرصت و تهدیداتی فراهم می کنند و نهایتاً موزائیک امنیتی غرب آسیا شکل می گیرد. در این میان رویکرد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به عنوان بزرگترین نهاد نظامی امنیتی جهان حائز اهمیت ویژه است. ناتو اساساً حوزه هدف فعالیت خود را در محدوده قاره اروپا تعریف و تعیین نموده بود. اما آن تعریف طی سال های اخیر و به ویژه پایان جنگ سرد دچار تحول و تغییر شده است. یکی از دلایل اصلی این تغییر استراتژی بازتعریف نقش و عملکرد این نهاد برای توجیه موجودیت پیمان بین آمریکا و اروپا می باشد. اما باوجود این، رویکرد دو سوی آتلانتیک به نوعی در تعارض در مواجهه با بحران های بین المللی است. اروپا با توجه به اولویت اقتصاد و توسعه سیاسی بر اساسنامه اولیه و تعریف محدود از آن پایبند است اما آمریکا خواستار تفسیر موسع از آن و گسترش ماموریت ها به ورای مرزهای اروپاست. لذا در بحران های امینتی خاورمیانه و غرب آسیا نیز دو رویکرد قابل تصور است؛ عدم مداخله و نظارت بر امور و ترجیح حل و فصل مسالمت آمیز منازعات با ملاحظه هنجارهای غربی که اولویت اروپایی است و دیگری مداخله مستقیم نظامی و تعیین روند امور که خواست امریکا است. طبعاً رویکرد اروپائی به منافع ملی جمهوری اسلامی ایران نزدیکتر است که خواستار پیشبرد امور منطقه با مشارکت کشورهای منطقه و ملاحظه منافع و ارزش های محلی است. افزایش نقش آفرینی ناتو تحت رهبری آمریکا تهدیدات فزاینده ای را به همراه خواهد داشت و البته به تعمیق بحران های امنیتی می انجامد.