علی اکبر کیانی

خلیج فارس به عنوان زیر منطقه ای پرتنش در خاورمیانه و غرب آسیا طی دهه های اخیر در کنار دستاوردهای بزرگ اقتصادی و تجاری که منافع سرشاری برای کشورهای همجوار به ارمغان آورده شاهد بروز منازعات و جنگ متعددی نیز بوده است. ایران بعنوان قدرت هژمون منطقه نقش بی بدیلی در سامان دهی به روند سیاست ها داشته است. این مهم با ملاحظه اینکه تسلط و نفوذ کشور ما در همسایگان غیرقابل تردید بوده با چالش افکنی قدرت های فرامنطقه ای در راستای منافع جهانی خود آن را تبدیل به بستری مملو از تعارض کردند. هرگاه موازنه قوا به نحوی بوده که افزایش تنش تامین کننده منویات رقبای منطقه ای و قدرت های بین المللی بوده بر آتش اختلافات دمیده اند و با امنیتی سازی فضا هزینه های بسیاری را بر ای ما و همسایگان تحمیل نموده اند. با این حال در دریای خلیج فارس می تواند بسترهای تعامل و همزیستی را نیز جستجو و نهادینه نمود. استقرار رژیم همکاری همانطورکه در نظریات راهبردی روابط بین الملل تصریح گردیده مستلزم یافتن زمینه های همکاری و کاهش تنش هاست. محیط زیست، انرژی، علائق فرهنگی، تجارت و توسعه پایدار از جمله زمینه های بالقوه ای هستند که حتی تجربیات نیمه موفقی از عقد قراردادهای همکاری و استقرار سازمان های همکار در آن زمینه ها وجود دارد. آنچه که لازمه بنای سازوکاری برای مناسبات سازنده و بدون تنش است تمرکز بر وجوه مشترک و علاقات فی مابین است. کاهش عرصه هائی که واگرائی را دامن زنند بایستی در چارچوب دیپلماسی مذاکره و تعاملات فرهنگی و تجاری و امنیت زدائی بالفعال محقق گردد. آنچه که بدیهی است متاسفانه در طول چند دهه اخیر توجه و اهمیت منطقه خلیج فارس برای حاکمیت ایران از اولویت ثانویه و چندم در سیاست خارجی برخورادار بوده است. درحالی که ظرفیت های بیشماری برای کسب منافع اقتصادی و امنیتی در تعامل سازنده با برادران عرب حوزه جنوبی خلیج فارس وجود دارد که بسیار کم هزینه تر از تعاملات و توافقات با با قدرت های شرق و غرب قابل تحقق می باشد.