لیلا رضایی

راوی یکی از عناصر اصلی و شالوده هر روایت است که میان مخاطب و داستان، ارتباط برقرار می کند و هرچه ما در جایگاه خواننده از روایت درمی یابیم با وساطت راوی به ما منتقل می شود. رایج ترین انواع راوی عبارت است از: راوی اول شخص مفرد و راوی سوم شخص. راوی دوم شخص نیز نوع خاص و کم کاربردی از انواع راوی است که امروزه مورد توجه نویسندگان و منتقدان قرار گرفته است. هر یک از انواع راوی، از ویژگی ها و کارکردهای خاص برخوردار است. باید میان روایت، هدف آن و نوع راوی برگزیده شده، تناسب وجود داشته باشد. بنابراین گزینش هر کدام از انواع راوی، باید هوشمندانه، متناسب با فضای کلی داستان و در هماهنگی با دیگر ارکان روایت صورت بگیرد. از این رو یکی از ملاک های ارزیابی توفیق یا عدم توفیق نویسنده در روایت هر داستان، نوع راوی گزینش شده، رعایت ویژگی ها و میزان بهره گیری از کارکردهای آن است. به هدف بررسی و تحلیل انواع و چگونگی کاربرد راوی در داستان کوتاه دفاع مقدس، دو مجموعه داستان "حسرت خیس" از فرخنده حق شنو و "آلبوم عکس" از اصغر استاد حسن معمار انتخاب و از نظر کاربرد و کارکرد راوی بررسی و تحلیل شد. نتیجه ی این تحلیل و بررسی نشان می دهد که اصغر استاد حسن معمار از نظر بهره گیری از کارکردهای راوی اول شخص مفرد و راوی سوم شخص، عملکردی موفق تر از نویسنده دیگر دارد. در زمینه ی راوی دوم شخص، اختصاص 3 داستان از 15 داستان مجموعه "آلبوم عکس" به این شیوه ی کم کاربرد و نوین، نشان از توجه ویژه نویسنده به این فرم از روایت دارد. هم چنین نتایج به دست آمده نشان می دهد که راوی سوم شخص با 18 داستان(28/64 درصد) داستان بیشترین کاربرد را در این مجموعه داشته است و کمترین کاربرد مربوط به راوی دوم شخص با 4 داستان(28/14درصد) است.