مهدی محمدی

هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای گروهی از آلاینده های آلی هستند که از دو یا چند حلقه بنزنی تشکیل شده اند. این ترکیبات گسترش وسیعی در محیط زیست داشته و از جمله راه های ورود این ترکیبات به محیط زیست دریا احترق سوخت-های فسیلی، نشت نفت، فاضلاب های صنعتی و شهری می باشد. ترکیبات pahs، آبگریزند و تمایل به تجمع در رسوبات و بدن آبزیان دارند. مطالعات متعدد حاکی از این است که برخی از ترکیبات pahs دارای خواص سرطان زایی و جهش زایی هستند. سواحل بوشهر علاوه بر اینکه تحت تاثیر آلودگی نفتی در خلیج فارس است، در معرض فاضلاب های شهری و صنعتی نیز می-باشد. به منظور مطالعه تجمع هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در رسوبات و دوکفه ای a. umbonella و تعیین منشاء آلودگی در سواحل بوشهر از 5 ایستگاه، نمونه برداری صورت گرفت. نمونه های رسوب و دوکفه ای در درون فویل آلومینیوم جمع آوری و در کنار یخ به آزمایشگاه منتقل شدند. نمونه های رسوب و صدف هموژن شده و ترکیبات pahs آن ها به کمک دستگاه gc-ms آنالیز شد. همچنین محتوای کربن آلی کل رسوبات و میزان چربی بافت دوکفه ای نیز محاسبه گردید. ایستگاه بیدخون که تحت تاثیر نفت کوره نشت کرده از شناور های فرسوده قرار داشت بیشترین میزان آلودگی را نشان داد. ایستگاه های واقع در خور بساتین در رده بعدی قرار گرفتند و ایستگاه بردستان که فاصله بیشتری با منطقه صنعتی عسلویه دارد، کمترین میزان آلودگی را نشان داد. بطور کلی میزان آلودگی در منطقه مورد مطالعه در حد متوسط میزان آلودگی در مقایسه با سایر نقاط جهان، است. برسی نسبت های مولکولی ترکیبات pahs جهت تعیین منابع احتمالی ترکیبات pahs حاکی از وجود منابع پتروژنیک و پیروژنیک در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه است. میزان کربن آلی کل با میزان pahs رسوبات یک همبستگی مثبتی را نشان دادند. همچنین بین میزان چربی بافت دوکفه ای و غلظت pahs دوکفه ای ها و نیز غلظت pahs رسوبات و غلظت pahs دوکفه ای ها یک همبستگی مثبتی مشاهده شد. به نظر می رسد دوکفه ای a. umbonella گونه مناسبی جهت پایش زیستی pahs در سواحل بوشهر باشد.