محمدجواد پورعابد

سرزمین های عربی خاستگاه سه دین بزرگ آسمانی است. این امر باعث شده تا سنت های دینی یک حضور ریشه دار در تاریخ ملّت عرب داشته باشد و بخش بزرگی از اندیشه های فرهیختگان و ادیبان این ملّت را به خود اختصاص بدهد وشاعران مصادر گوناگونی از سنت های دینی را در اختیار داشته باشند. این موضوع، امر ساده ای نیست که شاعران به آسانی از آن بگذرند. با وجود چنین بستر مناسب و سر شار از محتوی و غنای فنّی، گروه بی شماری از شاعران معاصر عربی به این سمت وسو کشانده می شوند. مهم ترین مصادر دینی که این شاعران، با آنها رابطه ی بینامتنیت ایجاد نمود ند قرآن، تورات، انجیل و است. از آنجا که مصادر یاد شده در برگیرنده ی تجارب و موضوعات ارزنده ای هستند می توانند شاعران را در گسترش اندیشه و استوار ساختن ساختار فنّی قصاید شان کمک شایانی بنماید؛ لذا آنها برای بهره برداری بهینه از دلالت های نهفته در این مصادر، ابزار های گوناگونی را به کار گرفتند تا از همه ظرفیت های موجود برای به سخن در آوردن متون دینی استفاده کرده باشند. این ابزار ها سه گونه است: فراخوانی به وسیله اسم، فراخوانی به وسیله رویداد، فراخوانی از طریق ایجاد رابطه ی بینامتنی با سخنان آنها یا متون دینی مرتبط با آنها است. در این جستار تلاش می شود شیوه های بالا را بر نمونه هایی از آثار شعری شاعران تطبیق گردد.