محمدجواد پورعابد

رمان عربی اسلامی عرصه ای است که همواره موضوعات مختلف جامعه را در برمی گیرد و زندگی اجتماعی و سیاسی طبقات مختلف ملت های جهان اسلام را در داخل و خارج کشورهای عربی منعکس می کند. درون مای? پایداری و ویژگی های آن در سطوح داخلی و خارجی کشورهای استعمارزده، یکی از اموری است که در چهار رمان نجیب الکیلانی به چشم می خورد. وی در این رمان ها به شرایط مردم کشورهای اسلامی در نواحی مختلف جهان توجه زیادی نموده است. تحلیل جامعه شناختی درون مای? پایداری موضوعی است که با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی، در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است و به شناخت موضوعات اجتماعی مرتبط با مقاومت مردم در کشورهای فلسطین، اندونزی، نیجیریه و ترکستان در برابر استعمار و اشغال انجامیده است. در پی این پژوهش مشخص شد که نجیب الکیلانی، از عوامل اشغال و استعمار کشورهای استعمارزده در رمان هایش سخن گفته است و تلاش کرده تا ابعاد ایدئولوژی حامیان اقدامات غیرانسانی قدرت های استعماری را بیان نماید. نویسنده همچنین به تأثیر مثبت و منفی استعمار بر ویژگی های زنان و مردان و جایگاه ممتازشان در مبارزه با ادعاها و نقشه های دشمن اشاره کرده است. علاوه بر آن، زندگی مردم آفریقا که در محرومیت، تبعیض نژادی و ستم سر می برند، جایگاه ویژه ای را در ادبیات نجیب الکیلانی به خود اختصاص داده است. وی به این اعتقاد دارد که توجه به آموزه های اسلامی که بر همبستگی مردم در مقابل استعمار تأکید می کند، تنها راه حل خروج مردم مسلمان آفریقا از بحران هاست. نجیب الکیلانی در این چهار رمان، روی دو عنصر حوادث و شخصیت در روایت داستان و همچنین بر جریان سیال ذهن و تک گویی درونی در گفتگوی شخصیت های رمان هایش تکیه فراوان نموده است. این امر، بیانگر احساسات و افکاری است که به دنبال دگرگونی های اجتماعی و سیاسی به شخصیت های رمان روی می آورد. علاوه بر این، این موضوع به نظرات و باورهای شخصیت های رمان در مورد سرنوشت میهنشان اشاره می کند و مردم سایر کشورهای در بندِ استعمار را به شکیبایی و خوش بینی نسبت به آینده ای فرا می خواند و به آن ها مژد? آزادی، امنیت و صلح می دهد.