محمد علی میر حسینی

پروانه مینوز گوجه فرنگی با نام علمی Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) یکی از آفات خطرناک گوجه فرنگی بوده که به طور چشمگیری تولید گوجه فرنگی را در بسیاری از نقاط جهان کاهش می دهد. آلودگی نواحی تولید کننده گوجه فرنگی به این آفت در 10 سال اخیر از سه درصد به 60 درصد افزایش یافته است. با توجه به مخاطرات باقیمانده آفتکش ها و مقاومت آفت به این ترکیبات شیمیایی، کنترل بیولوژیک این حشره تقریبا ناگریز می باشد. در پژوهش حاضر کارایی سن شکارگرNesidiocoris tenuis (Reuter) (Heteroptera: Miridae) با رها سازی 10 روز قبل و بعد از استقرار آفت و در ترکیب با سه نرخ رها سازی زنبور پارازیتوئید Trichogramma brassicae Bezdenko (Hymenoptera: Trichogrammatidae) (صفر، 10 و 30 عدد زنبور ماده به ازای هر متر مربع در هفته) مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش درون گلخانه پلاستیکی با شرایط کنترل شده (دمای 3 ± 25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 55 درصد) و در قفس های فلزی (به ابعاد 100 × 100 × 150 سانتیمتر) که به وسیله توری ریز پوشانده شده بود انجام گرفت. اگر چه رها سازی سن شکارگر قبل از استقرار آفت، تراکم آفت را کاهش داد ولی احتمالا این میزان پایین تر از سطح زیان اقتصادی نبود. زنبور پارازیتوئید تاثیر مستقیمی بر جمعیت آفت نداشت، ولی در کنترل آفت توسط شکارگر اثر منفی داشت که احتمالا به دلیل کاهش مناسب بودن طعمه برای شکارگر و متعاقبا تغییر رفتار شکارگر به گیاه خواری و یا همخواری بود. جمعیت آفت و شکارگر وابسته به تراکم منفی بود و نرخ رشد جمعیت هر کدام با افزایش تراکم آن ها کاهش یافت. نتایج نشان می دهد که سن شکارگر N. tenuis باید با روش قبل از استقرار آفت و بدون رها سازی همزمان پارازیتوئید تخم مورد استفاده قرار گیرد. با این راهکار هزینه و پیچیدگی کنترل بیولوژیک مینوز گوجه فرنگی نیز کاهش می یابد.