محمد علی میر حسینی

سوسک چهار نقطه ای حبوبات با نام علمی(Coleoptera: Bruchidae) Callosobruchus maculatus F.یکی از مهمترین آفات انباری حبوبات بوده که در نقاط مختلف دنیا به محصولاتی نظیر لوبیا، عدس، ماش، باقلا و نخود خسارت قابل توجهی وارد می کند. لاروهای این آفت با تغذیه از حبوبات علاوه بر کاهش وزن دانه، موجب کاهش قدرت جوانه زنی، ارزش غذایی و بازار پسندی محصول نیز می شوند. در این پژوهش، به منظور بررسی تاثیر دما و میزبان در رشد و نمو و زنده مانی این حشره، پارامترهای مورد نظر با تغذیه از دو میزبان لوبیا چشم بلبلی و نخود در هشت دمای 15، 18، 21، 24، 27، 30، 33 و 36 درجه سلسیوس مورد بررسی قرار گرفت. برای شروع آزمایش، برای هر دما تعداد 400 عدد از بذور میزبان درون ظروف پلاستیکی شفاف با ابعاد 5×15×12 قرار داده شد و 50 جفت حشره بالغ با طول عمر کمتر از پنج روز برای تخم ریزی درون هر ظرف رها سازی شد. حشرات بالغ پس از 24 ساعت حذف و بذور با استفاده از استریومیکروسکوپ بررسی شدند. بذرهای حاوی یک تخم آفت درون ظروف پلاستیکی با ابعاد مشابه قرار داده و ظروف درون انکوباتور با دماهای عنوان شده، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و تاریکی کامل گذاشته شدند. ظروف روزانه مورد بررسی قرار گرفتند و حشرات بالغ پس از خروج تعیین جنسیت و وزن شدند. در هر دو میزبان پس از گذشت 9 ماه، هیچ حشره بالغی در دمای 15 درجه سلسیوس خارج نشد. تجزیه آماری نشان داد که تاثیر فاکتورهای دما (F = 5838.39, P < 0.001 برای رشد و نمو؛ F = 31.1, P < 0.001 برای وزن بالغین) و میزبان (F = 8583.03, P < 0.001 برای رشد و نمو؛ F = 82.87, P < 0.001 برای وزن بالغین) روی طول دوره رشد و نمو و وزن حشرات معنی دار بوده است. طول دوره رشد و نمو حشره در دماهای 18 تا 36 درجه به ترتیب 02/117، 75/70، 59/38، 96/34، 56/26، 46/25 و 95/25 روز روی نخود و 41/104، 72/63، 19/35، 17/33، 55/24، 9/21 و 99/22 روز روی لوبیا چشم بلبلی به دست آمد. بیشترین و کمترین درصد مرگ و میر حشرات با تغذیه از نخود در دماهای 36 (09/41) و 27 (48/21) و با تغذیه از لوبیا چشم بلبلی در دماهای 36 (38/45) و 24 (69/20) حاصل شد. سنگین ترین و سبک ترین حشرات بالغ در میزبان نخود متعلق به دماهای 18 (015/0 ± 279/6 میلی گرم) و 30 (012/0 ± 613/4 میلی گرم)، و در لوبیا چشم بلبلی متعلق به دماهای 18 (012/0 ± 182/5 میلی گرم)