محمد مدرسی

کاربرد مواد تنظیم کننده گیاهی یکی راهکارهای جهت حفظ عملکرد و افزایش ترکیبات مؤثره گیاهان دارویی تحت شرایط تنش میباشد. از اینرو این مطالعه با هدف ارزیابی تأثیر سالیسلیک اسید و جاسمونیک اسید بر خصوصیات کمی گیاه دارویی ماریتیغال تحت شرایط تنش گرمای بود. این مطالعه به صورت کرت خورده شده فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تنش گرما (شاهد (تاریخ کشت مطلوب)، تنش گرما (تاریخ کشت دیرهنگام)) و 50 و 100 میلی گرم بر لیتر) و جاسمونیک اسید ،25 ،12/ فاکتورهای فرعی شامل هورمون سالیسلیک اسید در 5 سطح (صفر، 5 در سه سطح (صفر، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر) بود. صفات مورد بررسی نیز شامل: ارتفاع گیاه، تعداد شاخه جانبی، قطر گل، تعداد دانه در گل، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد روغن دانه، بازده عصاره تام، عملکرد روغن و عمکلرد عصاره بود. نتایج نشان داد که اثر تنش گرما بر تمام صفات مورد مطالعه در سطح آماری یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل تنش گرما در هورمون سالیسلیک اسید و اثر متقابل تنش گرما در هورمون جاسمونیک اسید و همچنین اثرات متقابل سه گانه برای صفات تعداد دانه در گل، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، درصد و عملکرد روغن دانه و بازده عصاره تام معنی دار بود. تنش موجب کاهش عملکرد دانه %90 )، تعداد دانه ( 86 %)، عملکرد روغن( 91 %) و عملکرد عصاره ( 90 %) شد ولی وزن هزاردانه، درصد و بازده تام تغییر معنی- ) داری در این شرایط نداشتند. کاربرد سالیسلیک اسید و جاسمونیک اسید موجب کاهش تأثیرات منفی تنش شده، به طوری که غلظت 25 میلیگرم بر لیتر اسید سالیسلیک و 1 میلیگرم بر لیتر جاسمونیک موجب افزایش 20 درصدی عملکرد در شرایط بدون تنش نسبت به شاهد و کاهش 86 درصد در شرایط تنش گرما شد. به طوری که بالاترین تاثیرات محلول پاشی تنظیم 12 تا 50 میلی گرم بر لیتر سالیسلیک اسید و مصرف 1 میلی گرم جاسمونیک اسید به دست آمد که / کنندهای رشد از غلظت های 5 این دو هورمون توانستند بهبود خصوصیات کمی و کیفی ماریتیغال تحت شرایط تنش گرما را به همراه داشته باشند.