محمد مدرسی

به منظور بررسی QTL های مربوط به جوانه زنی و طول لوله گرده گندم در شرایط نرمال و تنش گرما، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 بر روی 144 رگه درون زاد نوترکیب حاصل از تلاقی کاز (والد متحمل) و مانتنا (والد حساس به گرما) به همراه دو والد و تعدادی از ارقام تجاری در قالب طرح لاتیس مستطیل 13×12 در دو تکرار با سه تاریخ کاشت زودتر از موعد (شهریور ماه)، تاریخ کاشت طبیعی (15 آبان) و تنش (15 بهمن)، در شرایط آب و هوایی اهواز اجرا شد. صفات مورفولوژیک شامل ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله (با ریشک و بدون ریشک)، عملکرد بیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد شامل تعداد پنجه بارور، تعداد کل پنجه ها، تعداد سنبلچه در سنبله های اصلی، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، صفات مربوط به فیزیولوژی دانه گرده شامل جوانه زنی و طول لوله گرده و هم-چنین QTL های مربوط به این صفات در دو شرایط نرمال و تنش گرما مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها اختلاف معنی داری (01/0P?) بین ژنوتیپ ها و شرایط محیطی نرمال و تنش در مورد کلیه صفات اندازه گیری شده نشان داد. نتایج بررسی تاثیر تنش گرما بر جوانه زنی و طول لوله گرده حاکی از تفاوت معنی-دار (01/0P?) بین ارقام، شرایط دمایی و اثر متقابل رقم در دما در خصوص این صفات بود. افزایش دما باعث کاهش معنی دار جوانه زنی و طول لوله گرده شد که نشان دهنده حساسیت بسیار زیاد ارقام و رگه های درون زاد نوترکیب نسبت به دمای بالا می باشد. ارقام کاز، اوپاتا و ام6 بیش ترین درصد جوانه زنی دانه گرده و ارقام کاز، اوپاتا و الوند بیش ترین طول لوله گرده را در شرایط تنش گرمایی از خود نشان دادند. بر اساس روش نقشه یابی فاصله ای مرکب در شرایط نرمال 6، 2، 1، 1، 4، 5، 4 و 5 کیو. تی.ال به ترتیب برای ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله ، تعداد دانه در سنبله، دوره پر شدن دانه، طول پدانکل، عملکرد دانه و وزن هزار دانه روی کروموزوم های 3B1، 4B، 4D، 6D2، 1B3، 2D2، 2D1، 1A3، 1B1، 5D2 و 2A1 تشخیص داده شد. در شرایط تنش گرما 4، 4، 3، 3، 3، 2، 3 و 1 کیو. تی.ال به ترتیب برای ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله ، تعداد دانه در سنبله، دوره پر شدن دانه، طول پدانکل، عملکرد دانه و وزن هزار دانه روی کروموزوم های 4B، 4D، 1A1، 2A2، 6D1، 2D1، 4A2، 2A3، 2B و 3D2 مشخص شد. برای جوانه زنی دان