محسن نوروزی

هیدروکربن های نفتی از آلاینده های متداول محیط زیست محسوب می گردند. این آلاینده ها به واسطه نشت های تصادفی یا عمدی نفت از اسکله های نفتی یا کشتی ها وارد اکوسیستم های آبی می شوند. استفاده از روش های مختلف استخراج آزمایشگاهی جهت شناسایی این دسته از ترکیبات ، بدون توجه به ارزیابی چرخه حیات آن ها و بررسی آثار و تبعات آن بر ارکان های مختلف محیط زیست، منطبق بر نگرش توسعه پایدار نبوده و این امر لزوم انجام مطالعاتی از این دست را مبرهن می نماید. این مطالعه با هدف ارزیابی چرخه حیات جهت بررسی روش استخراج هیدرکربن های نفتی در رسوبات سطحی انجام شد. به این منظور، ابتدا داده های ورودی و خروجی سیستم، که شامل: مواد، انرژی و آلاینده ها هستند، گردآوری شد. این داد ه ها، شامل میزان حلال های مورد استفاده در فرآیند استخراج، مواد مصرفی نظیر سیلیکاژل، مس، پشم شیشه، آلومینیوم، استانداردهای داخلی و خارجی، BOD، COD، pH، TSS و مقدار انرژی مصرفی می باشد. جهت آنالیز و ارزیابی پیامدهای چرخۀ حیات، از نرم افزار SimaPro، روش ReCiPe و پایگاه دادۀ Ecoinvent بهره گیری شد. پیامدهای محیط زیستی در 18 گروه پیامد شاخص سطح میانی، با روش ReCiPe 2016 Midpoint(H) و 3 دسته پیامد شاخص سطح پایانی، با روش ReCiPe 2016 Endpoint(H) مورد بررسی قرار گرفتند. در ادامه برای محاسبۀ میزان مصرف انرژی سیستم استخراج هیدروکربن های نفتی ، از روش (Cumulative Energy Demand) CED و جهت برآورد انتشار گازهای گلخانه ای از روش (Intergovernmental Panel on Climate Change) IPCC بهره گیری شد. در این مطالعه، واحد کارکردی 5 گرم رسوب خشک در نظر گرفته شد. پیامد های محیط زیستی ابتدا کمی سازی شدند و در نهایت نرمال سازی داده ها جهت آنالیز و مقایسۀ نتایج، انجام گرفت. طبق نتایج حاصل شده از آنالیز شاخص اثرات در سطح میانی، بیشترین تأثیرات محیط زیستی حاصل از فرآیند استخراج، به ترتیب مربوط به: پیامد سمیت سرطان زای انسانی (68/44%) و از دست رفتن منابع فسیلی (15/32%) می-باشد. همچنین، با بهره گیری از شاخص سطح پایانی مشخص شد، طبقه اثر آسیب به سلامت انسان، بیشتر از دو گروه: منابع و اکوسیستم تحت تأثیر آثار مخرب محیط زیستی قرار گرفت. الکتریسیته به عنوان مهمترین عامل در ظهور پیامدهای محیط زیستی این شاخص شناسایی شده و گرما در جایگاه بعدی قرار دارد. نتایج تجزیه و تحل