محسن نوروزی

مقدمه: خلیجفارس از مهمترین بومسازگانهای آبی جهان محسوب میگردد که در سالیان اخیر با تهدیدات محیطزیستی جدی روبرو گردیده است. فلزات سنگین بهدلیل عدم قابلیت تجزیهپذیری زیستی خود، خطر بالقوهای را از طریق انباشت در بافتهای آبزیان و تأثیر بر سلامت انسان بهعنوان مصرفکننده نهایی از خود نشان میدهند. از اینرو، بررسی انباشت فلزات در پیکر موجودات آبزی و میزان ورود آنها به بدن مصرفکنندگان، اولین اقدام در راستای پایش سلامت مصرفکنندگان محسوب میگردد. مواد و روشها: مطالعۀ حاضر، انباشت زیستی سه فلز سرب، کادمیوم و کروم در اندامهای مختلف ماهی حلوا سفید ( Pampus )argenteusو سرخو ( )Lutjanus johniiصید شده از سواحل بندرلنگه در شمال خلیجفارس را بررسی نمود. سپس میزان جذب روزانه و هفتگی ( EDIو )EWIدر کودکان و بزرگسالان و حد مجاز مصرف برای آنان ( CRLimو )CRmmو ریسک احتمال خطر مصرف این ماهی نسبت به بیماریهای غیرسرطانی ( )THQمحاسبه شد. بههمین منظور 30قطعه از هر گونه ماهی، مطابق با دستورالعمل استاندارد، آمادهسازی و هضم شیمیایی گردید. نتایج: بر مبنای نتایج، بیشترین غلظت فلزات در بافت کبد ماهی سرخو و کمترین آن در بافت عضله ماهی حلواسفید بهدست آمد. روند نزولی انباشت فلزات در هر دو گونه بهصورت کروم> کادمیوم> سرب و بهترتیب در بافتهای کبد، آبشش و عضله بود. در این مطالعه غلظت فلزات در هر دو گونه ماهی در مادهها بیشتر از نرها بود. شاخص انباشت زیستی ( )BAFدر مورد همه فلزات در ماهی سرخو نسبت به حلوا سفید بیشتر است که این امر ناشی از وابستگی بیشتر نیازهای تغذیهای ماهی سرخو به رسوبات بستر است. بحث و نتیجهگیری: مقایسۀ غلظت فلزات در بافتهای ماهیان با استاندارد سازمان جهانی ( )WHOنشان داد که مصرف این دو گونه، سلامت عمومی مصرفکنندگان آنها را تهدید نمینماید. EDIو EWIفلزات در هر دو ردۀ سنی بزرگسالان و کودکان و در هر دو گونه ماهی خوراکی از مقادیر مرجع بهمراتب پایینتر بود. همچنین میزان THQدر افراد مصرفکنندۀ این دو گونه ماهی بسیار کم بوده و خطری مصرفکنندگان این ماهیها را تهدید نمینماید. نتایج حاصل از مطالعۀ حاضر، چارچوبی را برای مطالعات گستردهتر در زمینۀ تأثیر مصرف رژیم غذایی دریایی بر سلامت مصرفکنندگان فراهم خواهد آورد.