محمدرضا قلی زاده

خلیج فارس یکی از مهم ترین بخش های ایران محسوب می شود که در ردیف حیاتی ترین رگ های اقتصادی ایران است. از سوی دیگر شخصیتی مانند سدید السلطنه میراثی از خلیج فارس و وقایع پیش آمده به جای گذاشت که در شمار مهم ترین آثار واقع گرایانه است. وی با روش های علمی به نقد و واکاوی وقایع پرداخت و انتقادهایی تند را مطرح کرد و در این زمینه به تمامی امور فرهنگی و اجتماعی و سیاسی توجه ویژه نشان داد. این پژوهش در نظر دارد با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن شناخت آثار تاریخی سدید السلطنه، روش تاریخ نگاری وی، عوامل مؤثر بر شیوه نگارش و نگرش تاریخی اش، را به عنوان هدف پژوهش مورد توجه قرار داده و با بررسی ویژگی های نوین تاریخ نگاری در آثار وی جایگاه او را در تاریخ نگاری عصر قاجار و نیز تاریخ نگاری خلیج فارس مشخص کند. در میان نتایج به دست آمده می توان به این مورد اشاره داشت که سدید السلطنه دارای ویژگی های شخصیتی دوران و زمانة خود؛ یعنی عصر مشروطیت است. گفتمان ویژة این عصر، گفتمان ملی تجدد و نوسازی جامعه برای برون رفت از بن بست فقر اقتصادی و عقب ماندگی در تمامی عرصه های زندگی است. هرچند که این دگرسانی سدید السلطنه نتوانست در فرهنگ جامعه جای گیرد و در چارچوب فلسفی پیشین و قالبهای سنتی نبود؛ ولی با چاشنی افکار نوین وی همراه شد.