سیدناصر جابری

بردباری و تحمل در ادبیات اندرزی و در اخلاق دارای اهمیت خاصی است تا جایی که شاید بتوان گفت عیار آدمیان از طریق میزان صبرشان، قابل سنجیدن است. صبر تنها یک ارزش قدسی یا اخلاقی نیست، بلکه یک ضرورت و نیاز برای گذاران زندگی و کسب موفقیت نیز هست و به همین دلیل است که در مثل-ها تعجیل گر به سر در آینده توصیف می شود و عجله به ابلیس و اهریمن نسبت داده می شود. در مثنوی شریف، صبر و بردباری اهمیت ویژه ای دارد و این طبیعی است؛ زیرا صبر از جمل? مقامات به شمار می آید و در دایر? سلوک و در مسیر فنا وجودش کاملاً ضروری است. اما در بار? حدود صبر اختلاف نظرهایی وجود دارد و برخی اعتقاد دارند در عرفان و تصوف، صبر به شکلی افراطی توصیه شده است. به منظور تبیین این موضوع، و با در نظر گرفتن اهمیت صبر و تحمل انسان ها در جهان امروز، در این مقاله؛ نخست صبر، حلم و بردباری از منظر عرفا مورد بحث قرار گرفت؛ سپس در ارتباط با اجتماع و بر اساس داستان ها بررسی گردید و مشخص شد که مولانا اگر چه مانند سایر عرفا حلم را یک فضیلت اخلاقی و درونی می-داند، اما در داستان های مثنوی، اغلب این مقوله را در ارتباط با مسایل اجتماعی و انسانی مطرح می کند و در قبال دشوارترین و برانگیزاننده ترین شرایط، مخاطبان خود را به صبر و مدارا فرا می خواند.