سیدناصر جابری

حکمت و اندرز در ادب فارسی جایگاهی ممتاز و بینظیر دارد تا آنجا که بزرگان ادب فارسی غالباً به طور مستقیم و غیر مستقیم به آن پرداختهاند. فردوسی و نظامی را به جهت پرداختن به زیباترین حکم و اندرزها لقب حکیم دادهاند و سعدی مصلحی است که بارزترین وجه آثارش حکمت و اندرز است. حافظ نیز اگرچه اشعارش ذوابعاد است، اما یکی از وجوه مهم شعرش نکتههای حکیمانهاست. در این میان مولانا نیز مقامی برجسته دارد و خوانندگان مثنوی چه بسا بیش از کسب لذت، به دنبال یافتن معنایی برای زندگی هستند. یکی از نکاتی که تا کنون کمتر به آن پرداخته شدهاست، نسبت میان سنت اندرزی و تعالیم اخلاقی مولاناست. در این مقاله سعی شدهاست ضمن اشارهای مختصر به معنای سنت اندرزی و تفاوت روش تعلیمی مولانا با این شیوه، مصادیق دو مقولۀ سیاست مدن و تهذیب اخلاق که از شاخصههای سنت اندرزی هستند، مختصراً، از مثنوی استخراج شده، ضمن بررسی آنها از منظر سنت اندرزی، چگونگی انعکاسشان در مثنوی نشان داده شود.