سیدناصر جابری

نوع نگاه و اندیشه هر شاعر نسبت به پیرامون اطراف خود و شیوه ی برقراری ارتباط با آن و همچنین احساسات و عواطف باطنی هر شاعر و زبان به کارگیری آن از همدیگر متفاوت است. عوامل ذکر شده، خط سیر شعری هر شاعر را نمایان می سازد. زبان یک پدیده ی اجتماعی و از جمله مهم ترین نهادهای اجتماعی است که هویت جنسی هر فرد از طریق آن مشخص می شود. زبان تحت تأثیر بعضی عوامل اجتماعی مانند سن، جنسیت، تحصیل و طبقه اجتماعی و... است. عوامل یاد شده گونه ای زبانی هر فرد را تحت تأثیر قرار می دهد که تأثیر آن را می توان در آثار هنری افراد دید. خالده فروغ و تانیا عاکفی به عنوان دو شاعر برجسته ی زن معاصر افغانستان، دارای اندیشه و زبان خاص خود هستند. با این که هر دو شاعر از زبان زنانه استفاده نموده ‍ اند اما شیوه به کارگیری آن از همدیگر متفاوت است. در آثار هر دو شاعر زنانگی را می توان دید اما هرکدام به سبک خود آن را در اشعارشان بروز داده اند. روش این پژوهش، روش توصیفی - تحلیلی است که به بررسی سطح معنایی و سطح زبانی (سطح واژگانی و نحوی) در شعر خالده فروغ و تانیا عاکفی می پردازد. نشان زنانگی در اشعار خالده فروغ در حوزه ی زبانی و واژگانی نمایان می شود اما تانیا عاکفی در حوزه زبانی، جنسیت گرا است بسیاری از واژگان تانیا واژگانی با بار جنسیتی است مانند: بوسه، آغوش، باکره، هوس... است. جنسیت افراد علاوه بر زبان معیار، بر زبان ادبی نیز تأثیرگذار است. در سطح واژگانی، واژگان مربوط به حوزه ی زنان (استفاده از لوازم منزل و فعالیت های خانگی، استفاده از البسه زنانه، مشخصات ظاهری)، اسامی زنان، واژگان مربوط به رنگ و گل مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و در سطح نحوی با توجه به نظریه دکتر رابین لیکاف که زبان شناس برجسته آمریکایی است که وی معتقد است که سبک گفتار زنان و مردان، حتی در پوشیده ترین حالات، از هم متمایز است. در واقع، نظریه لیکاف به دلیل توجه به زوایای مختلف کارکرد زبان و جنسیت در آثار ادبی، الگوی مناسب برای بررسی آثار ادبی از نگاه زبان و جنسیت است. با توجه به نطریه لیکاف، جمله های وصفی و عاطفی، تکرار واژه، جمله های پرسشی و تأکیدی از شعر شاعران موردنظر، استخراج و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. خالده فروغ و تانیا عاکفی در بیشتر مختصات زبانی موافق با روحیات و اندیشه زنانه عمل کرده اند؛ بنابراین آثار خالده فروغ و تان