سیدناصر جابری

فرّخی یزدی و پروین اعتصامی دو شاعر پرآوازه عصر تجددخواهی هستند که با مؤلّفه های مشترک ظلم ستیزی در دنیای ادبیات معاصر هر یک به سهم خود قدم هایی را به کمک قلم طی کرده اند که بررسی جداگانه و توأمان کارشان نتایج درخور و متفاوتی را حاصل می آورد و می تواند اندیشه مخاطب نسبت به جایگاه پروین اعتصامی و قلم او را اصلاح کند. با توسل به واژگان و قیاس آن ها در ابیات هر دو شاعر و همچنین مؤلّفه های فرامتنی همچون تحصیلات، فرهنگ و خانواده و اندیشۀ سیاسی، نتایج خاصی حاصل می شود: اینکه پروین را شاعری انسان-محور، عارف مسلک، اخلاق مدار و بی رغبت به صراحت در سیاست آشکار می سازد. شاعری که تهذیب نفس را مقدّم بر ترمیم حکومت زمانه قلمداد می کند. تعداد ابیات و واژگان این قلمرو این نتایج را حاصل می کنند و در عین حال فرّخی را بی پروا، خارج از دایره مماشات، صریح، حمله کننده، معرّفی می کند. حجم واژگان و اسامی علم و معرفه در دیوان فرّخی یزدی در مقایسه با واژگان مجهول در شعر پروین اعتصامی نیز مویّد این نتیجه می باشد.