ناصر زارع

نشانه شناسی به عنوان یکی از شاخه های نسبتاً جدید معرفت بشری در پی آن است تا با تکیه بر متن و رمزگشایی نشانه ها و چگونگی کارکرد آن ها، افق هایی نو از متن را به روی مخاطب بگشاید. اشعار روایی «ودیع سعادة» شاعر معاصر لبنانی و حافظ موسوی شاعر معاصر ایرانی دارای لایه های درونی و معنایی پربسامدی است که با زبانی تصویری به شرح حوادث می پردازد. نظر به تعدد سطوح رمزگانی در اشعار روایی این دو شاعر، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و از منظر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به نشانه شناسی رمزگان های موجود در شعر «لحظات میتة» از ودیع سعادة و «چیزی بگو، از عشق...» از حافظ موسوی بر اساس نظریۀ «رمزگان پنج گانۀ» رولان بارت (1915-1980)، نشانه شناس فرانسوی می پردازد و ابعادی از ظرفیت های تأویل پذیری این دو شعر را به دست می دهد. نتایج به دست داده شده از این پژوهش چنین است که رمزگان های به کار رفته در این دو شعر سوای استفادۀ شکلی، یکی از شگردهای موفق دو شاعر در خلق متنِ باز محسوب می گردد؛ این موضوع در عنوان هر دو شعر که تأویل پذیر بوده و در حیطۀ رمزگان معمایی قابل بررسی است، نمود بیشتری دارد. رمزگان معنایی این دو شعر با دلالت های ضمنی، رمزگان نمادین آن با تقابل های آشکار و قابل ادارک، رمزگان کنشی به عنوان پربسامدترین رمزگان این دو شعر با پی رفت های مرتبط با یکدیگر و رمزگان فرهنگی با بُعدی ایدئولوژیک و تبیینی بینامتنی جهت بازنمایی حوادث جنگ و مطلوب نهایی سعادة و موسوی موفق بوده و عامل پیشبرد حرکت روایی متن محسوب می گردد.