رضا آذین

روغن دی سولفید (DSO)، یکی از محصولات جانبی نامطلوب فرآیندهای پالایشی است که با حذف مرکاپتان ها از جریان گاز و شیرین سازی آن تولید می شود. رسوب گوگرد عنصری و آسفالتین، از چالش های همیشگی صنایع نفت و گاز بوده و تا کنون روش های مختلفی برای جلوگیری یا حذف این رسوبات بکار گرفته شده است. استفاده از بازدارنده ها و پراکنده سازها، یکی از روش های معمول و مورد استفاده صنعت برای پیشگیری یا درمان این گونه رسوبات می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و امکان سنجی استفاده از DSO به عنوان افزودنی بازدارنده رسوب گوگرد عنصری و آسفالتین می باشد. در این پژوهش خواص فیزیکی و شیمیایی DSO پالایشگاه گازی فجر جم مانند چگالی، گرانروی، pH، پارامترهای تقطیر و فشار بخار رید آن با روش های استاندارد ASTM اندازه گیری شده است. سپس با دستگاه تولید اکسیژن فعال به روش پلاسما، DSO در زمان های متفاوت اکسید گردید. حلالیت گوگرد عنصری در DSO، حلال های آلی، فرآورده های نفتی و ترکیبی از آنها انجام شد. از طراحی آزمایش به روش تاگوچی و بهره گیری روش اختلاف وزنی در مقدار حلالیت، نوع و مقدار مؤثر حلال برای گوگرد عنصری تعیین شد. از روش های تیغه مسی (ASTM D130) و کوپن کربن استیل (NACE SP0775)، برای ارزیابی خوردگی DSO خالص و اکسید شده و تغییرات آنها نسبت به حالت خالص DSO استفاده گردید. نفت سنتزی با غلظت های مختلف آسفالتین مطابق روش استاندارد و متون علمی تهیه شد. از روش اسپکتروفتومتری با اشعه ماوراء بنفش برای تعیین نقطه شروع رسوب آسفالتین نفت سنتزی و خام و همچنین اندازه گیری مقدار آسفالتین استفاده شد. روش استاندارد IP143 برای تعیین مقدار آسفالتین نمونه نفت خام این پژوهش بکار گرفته شد. اثر افزودنی DSO خالص، DSO اکسید شده با زمان های متفاوت، تولوئن و 1- بوتانول در جلوگیری از رسوب و مقدار آسفالتین نمونه های نفتی و سنتزی بررسی شد. تأثیر زمان ماند DSO در نمونه نفتی برای تغییر در مقدار آسفالتین رسوبی و بهبود عملکرد افزودنی نیز با روش غیر مستقیم ارائه شده توسط توکلی و همکاران ارزیابی شد. با استفاده از داده های آزمایشگاهی، برای اولین بار، تخمین فشار بخار رید DSO خالص با تعیین ضرایب معادله آنتوان تا دمای نقطه جوش تعیین شد. منحنی تقطیر DSO، به طور تقریبی درصد وزنی اجزاء خالص تشکیل دهنده را نشان می دهد که نتایج با آنالیز اولیه DSO ن