رسول بلاوی

دربارۀ پاسخ به چرایی قول یهود در آیۀ 64 سورۀ مائده، یعنی «دست خدا بسته است» و نیز چیستی مدلول آن میان مفسران و پژوهشگران اختلاف نظرهایی وجود داشته و پرسش های باقی مانده دربارۀ آیه، نیاز به بررسی مجدد این آیه و وجوه تفسیری آن را بازگو می نمایاند؛ لذا پژوهش حاضر وجوه تفسیری موجود دربارۀ آیه را با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی، اعتبارسنجی کرده است. رهیافت عموم این وجوه، به جز وجه دهم، ناصواب به نظر می رسد؛ ازاین رو، مقالۀ پیش رو با مبنا قرار دادن وجه تفسیری دهم و با تکیه بر روش تفسیری قرآن به قرآن، بهره گیری از قراین درون متنی و روایات موجود دراین باره به پرسش هایی دربارۀ آیه، مانند چیستی عقیدۀ انحرافی یهود و چرایی آن که منجر به قول اغلال ید شد، چرایی تثنیه آمدن «ید»، علت نسبت دادن عقیدۀ یادشده به همۀ یهودیان و کیفیت بسته شدن دست یهود پاسخ می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که منظور یهود از اغلالِ دست خدا، ناتوان دانستن خداوند در ابداع و امر و ناتوانی در تدبیر جهان است که در نگاه انسان گونه به خداوند ریشه دارد. تثنیه آمدن دو دست، از دو نوع قدرت نمایی خداوند در آفرینش خبر می دهد: توانایی بر خلق کردن و توانایی در امر و ابداع. همچنین، ناتوان شدن یهود در دستیابی به فتنه جویی ها از کیفیت بسته شدن دست آنان پرده برمی دارد.