رسول بلاوی

سیّد علی نقی حسینی دشتی از علماء و روحانیون خوش ذوق، شاعر معاصر دوره قاجار از شهرستان دشتی از توابع استان بوشهر است که همانند بسیاری از ایرانیان، آثار نفیسی به زبان عربی ارائه نموده است. تاکنون جز چند زندگینامه و مقاله محدود، نامی از این شخصیت بزرگ برده نشده است. یکی از مهمترین نوشته های وی که به پیروی از بزرگان و مشاهیر ادبیات به نظم در آمده، منظومة نحوی «ألفیه» است. این منظومه در هفتصد و سی چهار بیت سروده شده است. منظومه ایی که در بین ادب دوستان ناشناخته مانده است. دانشمندان مسلمان در شماری از علوم، برای تسهیل در امر آموزش و به خاطر سپردن مطالب، از قدرت نظم و موسیقی کلام بهره گرفته اند و قواعد و اساس آن علوم را به نظم کشیده اند. این دسته آثار به «منظومه های تعلیمی» موسوم اند. بیشترین نمونۀ این گونه منظومه ها در صرف و نحو عربی بوده است. اَلْفیّه، نامی برای منظومه های هزار بیتی که به منظور آسان ساختن فراگیری و حفظ اصول و قوانین مربوط به دانش های گوناگون، به ویژه دستور زبان عربی سروده می شد. منظومه ألفیه سید علی نقی حسینی دشتی از گونه منظومه های تعلیمی در حوزه آموزش نحو است. پژوهش برآن است که به شیوه تحلیلی- توصیفی به بررسی شخصیت سیّد علی نقی حسینی دشتی و معرفی منظومه ألفیه ایشان بپردازد. یافته های مقاله نشان می دهد که اثر ألفیه سیدعلی نقی بخشی از میراث مکتوب استان بوشهر در حوزه ادبیات عربی است. ایشان سعی داشت که با به نظم کشیدن اصول و قوانین دستور زبان عربی، بتواند فراگیری و حفظ آنها را آسان تر سازند. منظومه ادبی- تعلیمی ألفیه سید علی، این پتانسیل را دارد که جزو منابع مهم و تدریسی حوزه های علمیه و رشته زبان و ادبیات عربی باشد. همانطور که علامه الحاج شیخ محمد علی مدرس افغانی در زمانی که این الفیه به ایشان تقدیم شد، عرضه داشتند: این منظومه نحوی در صورت شرح می تواند با ألفیه ابن مالک برابری کند و حتی در حوزه های علمیه تدریس شود.