شبیر اشکپور مطلق

شرق ایران و بلوک لوت یکی از مناطق لرزه خیز ایران است که تا کنون زلزله های زیادی در آن رخ داده است و گسل های آن توان لرزه زایی بالایی دارند، به طوری که می توانند زلزله های با بزرگی بین 6 تا 7 به وجود آورند. مطالعه تنش ها، یکی از بهترین راه های شناخت تکتونیک و ساختارهای زمین ساختی یک منطقه است. در میان این ساختارها، گسل ها به عنوان چشمه زمین لرزه اهمیت زیادی دارند و عملکرد تنش روی آنها، عامل اصلی وقوع زمین لرزه است. با استفاده از داده های سازوکار کانونی زمین لرزه ها و بررسی تنش می توان رژیم زمین ساختی کنونی را ارزیابی نمود. با روش فرایند وارون سازی سازوکار زمین لرزه های هر منطقه می توان تانسور تنش آن منطقه را با دقت قابل قبولی برآورد نمود. کرنش های ناشی از زمین لرزه های کوچک و بزرگ می توانند منجر به دگرشکلی پایدار در مجاور چشمه زمین لرزه و ایجاد تغییراتی در میزان کرنش ذخیره شده در سنگ ها شود. برای بررسی وارون سازی سازوکار کانونی، ما ابتدا داده های سازوکار کانونی زمین لرزه های موجود در منطقه مطالعاتی واقع در شرق ایران (مجاور دشت لوت) از سایت GCMT جمع آوری کرده و با استفاده از برنامه ZMAP پس لرزه و پیش لرزه ها را حذف نمودیم. سپس منطقه مورد مطالعه را به 14 ناحیه تقسیم کرده و با کمک نرم افزار Win-tensor جهت حداکثر و حداقل تنش محلی را بدست آوردیم و با داده های تنش جهانی مقایسه نمودیم. در اکثر مناطق جهت تنش از جهت تنش جهانی تبعیت می کند که نشان از غلبه فشار ناشی از صفحه عربی دارد. اما در مناطق هجدک، کوهبنان و لکرکوه، به نظر می رسد تأثیر حرکت ساختار مکران نسبت به سایر نواحی بیشتر بوده و باعث جهت گیری تنش به سمت شمال _ جنوب گردیده است و مناطق ماهان و لوت جنوبی تنش تقریباً شرقی _ غربی است که نقش عوامل محلی و همچنین زلزله های بزرگی که رخ داده است بی تأثیر نبوده است. بنابراین در منطقه مورد مطالعه ما، قسمت شرق بیشتر تحت تأثیر فشارصفحه عربی و جهت تنش، شمال شرق _ جنوب غرب می باشد. در قسمت غرب تأثیر فشار ناشی از حرکت مکران باعث شده جهت تنش تغییر کرده و به سمت شمال _ جنوب تمایل پیدا کند. اما در قسمت مرکزی تأثیر عوامل منطقه ای بیشتر بوده و باعث تغییر تنش در راستای شرق _ غرب شده است.