شهریار عصفوری

آسفالتن کسری از ترکیبات قطبی چندهسته ای آروماتیک نفت خام است که از اختلاف حلالیت در نرمال هپتان و تولوئن از نفت خام استخراج می شود. نشست این ترکیب هیدروکربنی روی سطوح با تغییر شرایط ترمودینامیکی سیال هنگام عبور از مخزن، چاه، تجهیزات سرچاهی، خطوط لوله انتقال و حتی در پالایشگاه باعث کند شدن و در شرایط حاد باعث مسدود شدن جریان می شود. این معضل سال ها است که کشورهای تولیدکننده نفت را با هزینه های زیادی روبرو کرده است. از آنجا که کشور ایران هم از جمله تولیدکنندگان نفتی مواجه با مشکل آسفالتن است، ضروری است تا با بررسی هرچه بیشتر نمونه های نفت ایران از هزینه های جبران نشدنی ناشی از نشست و رسوب آسفالتن جلوگیری به عمل آید. در این پژوهش آزمایش های ترکیب مجدد نفت و گاز، تعیین نقطه حباب، تعیین گرانروی و چگالی و تعیین میزان آسفالتن برای نفت نمونه گیری شده از جداکننده یکی از میدان های جنوبی نفت ایران انجام شده است. سپس برای بررسی اثر رسوب بر نفت در حال جریان آزمایش های رئولوژی و برای بررسی سینتیک تجمع آسفالتن آزمایش تفرق نور پویا انجام شده است. داده های رئولوژی نشان می دهد که می توان نقطه شروع رسوب را با افزایش قطره به قطرۀ نرمال هپتان به نفت تعیین کرد. همچنین تغییر میزان گرانروی با دما در محلول 50 درصد حجمی نرمال هپتان نشان می دهد که با افزایش دما رسوب آسفالتن دوباره حل می شود. داده های تفرق نورپویا برای نمونه نفت جمع آوری شده نشان می دهد که محلول نانویی آسفالتن در تولوئن در غلظتی بین 25 تا 50 میلی گرم بر لیتر رخ داده است. مدل سکه ای برای چگونگی تجمع آسفالتن توسعه داده شده است. با این مدل عدد تجمع لخته های تشکیل شده در محلول آسفالتن در تولوئن به دست آمده و اعداد تجمع با انرژی اولیه داده شده به محلول ها از طریق سونیکیت رابطه ای لگاریتمی دارد. با دی کانولوشن کردن پرتو تفرق نور پویای محلول های فوق رقیق آسفالتن در تولوئن (5/12 و 25/6 میلی گرم در لیتر) واکنش های محتمل در محلول تعادلی مشخص شده و ثابت واکنش هر کدام از واکنش ها تعیین شد. بین ضریب نفوذ هر لخته و ثابت واکنش رابطه ای توسعه داده شد که ضریب این رابطه برای تمامی واکنش های محتمل یکسان بود. این موضوع مشخص می کند که ضریب این رابطه مستقل از غلظت بوده و یک پارامتر شیمی فیزیکی از محلول است. مدل اصلاح شده ترمودینامیکی پلیمری فلوری ه