سعید زارعی

در این پژوهش به کمک تلفیقی از بررسی های ژئودتیک، لرزه ای و زمین شناسی در سامانه های دگرریختی تصویری بهتر از کمربند چین خورده رانده زاگرس به عنوان یک پهنه در حال تکامل ارائه شده است. در زاگرس بخشی از کل انرژی ناشی از همگرایی مایل صفحه عربی-اوراسیا در زمین لرزه ها آزاد می شود، بخشی از آن به صورت پتاسیل در گسل ها ذخیره شده و بخشی از آن نیز به صورت دگرشکلی های داخلی و خزش مصرف می شود. برآورد نرخ گشتاور روش نوینی است که به بررسی نرخ فعالیت های زمین ساختی در مناطق مختلف می پردازد. در حال حاضر سه روش برای بررسی وجود دارد؛ نرخ گشتاور ژئودتیک بر اساس اطلاعات به دست آمده از شبکه GPSها، نرخ گشتاور لرزه ای بر اساس زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی و همچنین نرخ گشتاور زمین شناسی بر اساس گسل های شناخته شده زاگرس در جنوب و جنوب غرب ایران، برآورد شده است. هر کدام از روش ها دارای محدودیت هایی هستند. در کل زاگرس بیشترین نرخ گشتاور محاسبه شده مربوط به نرخ گشتاور ژئودتیک تقریبا معادل با Nm/yr 1019 × 4407/7 می باشد. سپس نرخ گشتاور لرزه ای حدودا Nm/yr 1018 × 4385/3 و در نهایت نرخ گشتاور زمین شناسی حدود Nm/yr 1015 × 1/6 تخمین زده شده است. در این مطالعه بخش های مختلف زاگرس به سه روش (ساختاری، ساختاری-رسوبی و شبکه بندی یک درجه در یک درجه) تقسیم بندی شده، سپس نتایج با یکدیگر مقایسه و تحلیل صورت گرفته است. بر این اساس مقدار انرژی آزاد شده در پهنه های اصلی مورد مطالعه به ترتیب برابر با Nm/yr 1018 × 56/1 برای زاگرس ساده چین خورده، Nm/yr 1018 × 45/1 برای زاگرس مرتفع و برای Nm/yr 1016 × 24/6 دشت خوزستان برآورد گردیده است. در تقسیم بندی دیگری در زیرپهنه های ایذه، لرستان میانی، فارس داخلی و هینترلند بندرعباس، بیشترین مقدار انرژی طی زمین لرزه ها آزاد شده است. نسبت نرخ گشتاور لرزه ای به ژئودتیک در کل منطقه زاگرس معادل 29/4 درصد می باشد، که نشان می دهد تغییرشکل بی لرزه در کل منطقه زاگرس غالب است و نقش بیشتری نسبت به تغییرشکل لرزه ای دارد. این موضوع احتمالا مربوط به تاثیر لایه های شکل پذیر زیرین هرمز و سایر سطوح جدایش میانی، می باشد. با مقایسه نرخ گشتاورهای ژئودتیک و زمین‎شناسی‎‎ در بخش های مختلف زاگرس و آزاد شدن مقدار بیشتر انرژی لرزه‎ای در شمال و شمال باختر، به نظر می رسد خطرناک ترین بخش پهنه زاگرس از ل