علی خضری

موسیقی یکی از عناصر تحلیل ساختاری آثار ادبی است که نقش بسزایی در بیان و انتقال مفاهیم ایفا می کند و به سخن تعالی می بخشد. ادعیه و مناجات های ائمه(ع) بیانگر توحید و توجه انسان ها به ساحت مقدس ربوبی است که لحن زیبا و موسیقی دلنشین آن ها، از مهم ترین عوامل القاء و انتقال این مفاهیم در خوانندگان آن است. یکی از این آثار پرمایه، مناجات امام علی(ع) در مسجد کوفه است که لحن عارفانه و زبان شیوای آن با مضامین والا و معارف عالی همراه است. هدف پژوهش حاضر، تحلیل و ارزیابی عوامل موسیقایی مناجات امام علی(ع) است تا از این رهگذر میزان تأثیرگذاری آواها در انتقال مفاهیم آن به مخاطب تبیین گردد. بر این اساس با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی به بررسی شناسه های موسیقایی مناجات چون، توازن هجایی، تکرار، سجع و تضاد می پردازیم. یافته ها نشان می دهد که آوای قیامت و حقیقت رستاخیز در قسمت نخست مناجات، با به کارگیری متناسب هجای بلند و کوتاه، تکرار و سجع برخاسته از واژگان، در گوش آدمی طنین می اندازد. چنانکه بسامد بیشتر هجای بلند، ذوق سلیم در انتخاب واژگان متضاد، تکرار واژگان و سجع متوازن در بخش دوم مناجات که تضرع حضرت به درگاه ربوبی است، در قوت بخشی موسیقی آن مؤثر افتاده است.