خداداد بحری

قواعد دستور زبان عربی که از آن به علم نحو تعبیر می شود به برکت قرآن کریم و با تلاش علمایی چون خلیل بن احمد فراهیدی، سیبویه، کسایی و ... خیلی زود و طی قرن های اولیه ی هجری تدوین، رشد و گسترش یافت و به عنوان یک علم جدید در کنار سایر علوم قرآنی خود نمایی نمود، اما در زبان فارسی توجه چندانی به این امر صورت نگرفت و تدوین قواعد دستوری آن سال ها پس از گسترش علم صرف و نحو عربی رخ داد و نگارش آن نیز به دست علمایی صورت گرفت که غالبا با علوم عربی از جمله صرف و نحو و بلاغت آشنایی داشتند. نگارنده در این جستار در پی آن است که اثر قواعد و اصطلاحات نحو و بلاغت عربی را در تدوین دستور زبان فارسی نشان دهد. بدین جهت ساختار جمله های عربی و فارسی را از دیدگاه علمای نحو عربی و دستور نویسان فارسی با یکدیگر مقایسه می نماید و وجوه اشتراک و اختلاف آن ها را بیان می کند همچنین به نزدیکی قواعد دستور زبان فارسی به مکتب های نحوی بصری و کوفی اشاره می نماید همچنین به اصطلاحات و تعاریف وضع شده برای قواعد زبان فارسی و به میزان اثر پذیری نگارندگان آن از اصطلاحات نحو و بلاغت عربی اشاره می نماید.