محمد مدرسی

محدودیت ازدیاد نخل خرما از طریق پاجوش بخصوص در مورد ارقام مرغوب مانند برحی، مانعی جدی در برنامه توسعه کشت نخل خرما است. امروزه تکنیک کشت بافت گیاهی به عنوان یک روش تجاری ازدیاد، مواد گیاهی مورد نیاز تعدادی از ارقام را تأمین می نماید. با وجود این، یک مشکل اصلی ازدیاد با این تکنیک، ظهور ناهنجاری های فنوتیپی مانند سطوح پایین میوه نشینی و تشکیل میوه های چند برچه ای است. سطوح پایین میوه نشینی طبیعی به واسطه تولید زیاد میوه های سه برچه ای و ریزش زیاد میوه چه ها بویژه در گیاهان کشت بافتی رقم برحی و تعدادی ارقام مستعد دیگر معمول است که منجر به زیان اقتصادی می شود. این ناهنجاری ممکن است به گرده افشانی غیر مؤثر و یا گرده ناسازگار با گل های ماده نسبت داده شود. از این رو به منظور بهبود میوه نشینی طبیعی، عملکرد و کیفیت میوه، اثر پنج منبع گرده مختلف (بریم، فرد4، جارویس، زاهدی و شاهانی) در دو زمان متفاوت گرده افشانی (زمان باز شدن طبیعی اسپات و دو روز پس از باز شدن طبیعی اسپات) روی پایه های 12 ساله کشت بافتی رقم برحی در شرایط منطقه دشتستان بررسی گردید. این پژوهش به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طرح ریزی و اجرا شد. پنج هفته پس از گرده افشانی صفات میوه نشینی، در مرحله خلال صفات فیزیکی میوه و بذر، و در مرحله پس از برداشت، ویژگی های شیمیایی میوه اندازه گیری شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که گرده افشانی با گرده زاهدی در مقایسه با سایر منابع گرده موجب افزایش معنی داری در میانگین میوه نشینی طبیعی شد، در حالی که میانگین وزن و اندازه میوه در سطح قابل قبولی باقی ماند. گرده شاهانی حداکثر اندازه و وزن میوه را سبب شد در حالی که درصد میوه نشینی طبیعی و درصد رسیدگی خوشه را کاهش داد. گرده جارویس منتج به بهترین صفات کیفی میوه یعنی بیش ترین درصد مواد جامد محلول TSS))، قندهای احیاکننده و قند کل، حداکثر درصد رطوبت میوه و نسبت وزنی گوشت به بذر شد ضمن اینکه یکی از تیمارهای برتر این پژوهش از لحاظ میوه نشینی طبیعی بود. گرده افشانی با گرده جارویس، درصد میوه های رسیده خوشه را به طور قابل توجهی افزایش داد در حالی که از لحاظ اندازه و وزن میوه تفاوت معنی داری با گرده شاهانی نداشت. اثر زمان گرده افشانی بر همه صفات اندازه گیری شده به استثنای اسیدیته قابل تیتراسیون،