سید نورالدین امیری

انسان ها از ابتدای آفرینش در یک رابطه ای دو طرفه با محیط زندگی خود بوده‏اند که به کمک آن به برطرف کردن نیازهای انسانی خود می‏پردازند. نوعی جدید از تعامل انسان و محیط را موضوع شهرنشینی پدید-آورده که با مطالعات رفتاری انسان در محیط به شناخت هرچه بیشتر این رابطه و به طور خاص دلبستگی عاطفی انسان به محیط می‏ رسیم. در واقع اگر نیازهای انسانی شهروندان در شهر مطالعه و عوامل اساسی فرهنگ شهروندی و رفتار شهروندان در فضاهای شهری شناسایی گردد، بدون شک حس تعلق و دلبستگی به محیط طبیعی و مصنوع به شکل پر رنگی خودنمایی خواهد نمود. بنابراین نقش حس تعلق در افزایش کیفیت های محیطی در شهرهای امروزین که مورد بی توجهی و عدم مشارکت فعال و تأثیرگذار شهروندان قرار گرفته است، بسیار حائز اهمیت می‏باشد. آنچه مورد نظر این پژوهش می‏باشد، ارزیابی عوامل موثر در حس تعلق شهروندان به فضاهای شهری و تعیین شاخص های موثر در تقویت حس تعلق فضاهای شهری و میزان تحقق این شاخص ها در میدان انقلاب بندر بوشهر است. نوع تحقیق با توجه به ماهیت کاربردی و بر اساس روش تحقیق توصیفی پیمایشی می‏باشد و مکان پژوهش نیز میدان انقلاب (ششم بهمن) بندر بوشهر، از قدیمی‏ترین میادین بوشهر است. جامعه تحقیق از دو گروه ثابت (مغازه داران) و شناور (رهگذران) تشکیل می گردد و ابزار گردآوری داده‏ها در تحقیق حاضر پرسشنامه می‎باشد که پایایی و اعتبار آن به روش علمی سنجیده شده است. سپس با استفاده از روش تحلیل عامل اکتشافی، شاخص ها ارزیابی گردیده‏اند. نتایج پژوهش نشانگر آن است که 20 شاخص مکانی تأثیرگذار بر عوامل موثر در حس تعلق شهروندان به فضاهای شهری به 6 عامل «خاطره انگیزی/تعلق مکانی»، «دسترسی و خوانایی»، «زیبایی بصری و تنوع فضایی»، «تامین فعالیت ها»، «همه شمولی» و «تعامل‏پذیری / حضورپذیری» دسته بندی می‏گردد. در نهایت راهکارهایی مانند باز طراحی مبلمان و فضای میدان انقلاب (ششم بهمن)، اختصاص دادن غرفه های محصولات بومی و محلی به صورت فصلی در جهت افزایش فعالیت هایی برای جذب هر چه بیشتر افراد، گسترش جشن های بومی منطقه و اجراهای خیابانی و همچنین استفاده از المان های بومی و سنتی متناسب با بافت قدیم بوشهر که می تواند حس مکان و هویت مکان در میدان انقلاب (ششم بهمن) ارتقا دهد، ارائه گردیده است.