ناصر زارع

یکی از انواع رمان های اجتماعی با رویکردی زنانه، رمان های با محوریت داعش می باشند. عمده مسائلی که در این رمان ها به آن پرداخته می شود؛ مسائلی مرتبط با زنان اسیر و خشونت هایی علیه آن ها است. به همین دلیل رمان های با محوریت داعش در گروه رمان های اکوفمنیستی قرار می گیرد که زن در داستان در تلاش است با استفاده از طبیعت و محیط پیرامون خود با مردسالاری، بردگی نوین و خشونت های جسمی و جنسی مبارزه کند. نویسندگان رمان های داعشی محور اغلب نویسندگان واقع گرا هستند که در آثار خود به عنوان یک اثر اجتماعی با رویکردی زنانه از مسائلی مانند حقوق زنان اسیر، فقر فرهنگی، مردسالاری، نابسامانی های اجتماعی سخن گفته و زخم ها و جراحت هایی که بر پیکرة زنان جامعه عرب وارد شده، ترسیم می نمایند. یکی از رویکردهای مناسب در بررسی مسألة حقوق زنان در رمان های با محوریت داعش؛ «نقد جامعه شناختی رمان» می باشد. نقد جامعه شناختی رمان به واکاوی ارتباط میان ساختار اجتماعی و دگرگونی های جامعه در محتوایی داستانی و ادبی می پردازد. در واقع جامعه شناسی رمان، انعکاس هنرمندانة جامعه را که در جهانی تخیلی ترسیم شده، نقد و تحلیل می کند. این شیوة ادبی با رویکردی زنانه، نگرشی است که قابلیت گستردة برای برخوداری از مسائلی مهم و ریشه دار در زمینة زنان دارد. هدف از این پژوهش، کشف سیمای داعش بر اساس رمان های عربی از دیدگاه جامعه شناسی ادبیات، بررسی و تبیین رفتار نیروهای تروریستی داعش علیه زنان، آشنایی علاقمندان نسبت به وضعیت زنان و جامعة تحت سلطة داعش در رمان های با محوریت داعش بر پایة چارچوب نقد جامعه شناختی ادبیات با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی می باشد. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که نویسندگان رمان های عربی داعشی محور توانستند روزنه ای جدیدی برای شناخت زوایای مختلف اشغال عراق، خرید و فروش و بردگی زنان، رفتارهای منجر به خودکشی، آزار و اذیت های جسمی و روحی علیه زنان توسط نیروهای داعشی، علل گرایش زنان به گروهک تروریستی داعش و آسیب های روانی ـ اجتماعی زنان وابسته به این گروهک، وضعیت زنان مطلقه و دختران مجرد در وراءی جوامع عربی سنتی و نابسامانی اجتماعی و فرهنگی جوامع عربی به ویژه در مصر و عراق را در برابر دیدگان مخاطب نمایان سازند.