پویا دولابی

سرنوشت ما با فضای اطراف ما عجین شده است و ما نمی توانیم از این محیط فرار کنیم چراکه شناخت از خود هم ارز و مکمل شناخت فضا است. در واقع به واسطه یک یادگیری طولانی که تمام دوران کودکی را دربرمی گیرد یاد می گیریم که بر فضا تسلط پیدا کنیم، همان گونه که یاد می گیریم به وجودخود تسلط پیدا کنیم. نحوه به وقوع پیوستن این یادگیری بر پایه تعادل درونی ما استوار است. به همین دلیل اولین تجربیات کودک در این رابطه بسیار مهم هستند. از این رو لازم است که کودک را در پیدا کردن موقعیتش در فضا یاری داد. اما منظور از فضا تنها یک محدوده هندسی نیست، بلکه منظور فضاییفعال و تاثیر گذار است که در شکل گیری شخصیت کودک شرکت می کند و خلوت، امنیت و آزادی او را تضمین و محافظت می نماید. با توجه به این مهم، ضرورت ایجاب می کند که در پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر ادراک فضایی معماری که متناسب با ویژگی های عمومی، فیزیکی، ذهنی وفکری کودکان می باشد، پرداخته شود. فلذا، در مقاله حاضر در وهله نخست به بررسی مبانی ادراک فضا و مراحل شکل گیری آن پرداخته خواهد شد. سپس در وهله دوم، مفاهیم مرتبط با ادراک فضا توسط کودکان به تفصیل مورد شرح و بررسی قرار می گیرند. نتایج بدست آمده حاکی از آن است کهکودک تصاویری از جهان خارج را با بکارگیری حواس چندگانه خود به عالم ذهن منتقل می کند. این تصاویر در ذهن به گونه ای مختلف تجزیه و تحلیل می شود و از این طریق محتویات ذهنی انسان برای تمامی عمر شکل می گیرد. از این رو می توان مطرح کرد که حواس چندگانه، موثرترین ابزار در درک فضا توسط کودکان می باشد که می بایست به طرق مختلف مورد توجه معماران و طراحان در خلق فضای کودکانه قرار گیرد