علی خضری

فمینیسم باهدف دفاع از زنان در زمینه های فرهنگی، ادبی، اجتماعی و سیاسی و... متولد شده است و نقدفمینیسمی، زن و جایگاه زن را در جامعه مردسالار مورد تحلیل قرارمیدهد. دررمانهدی حمد (التیتعد السلالم)، نویسنده با نگاهی نقادانه به تحلیل موضوعاتی مانند جایگاه زن در جامعه، تحلیل اختلاف و مقایسه دو طبقه مرفه و کارگر وچالشهای فکری و فرهنگی زنان در جامعه تحت سیطره مردان میپردازد. پژوهش حاضر با روش کیفی و توصیفی-تحلیلی رمان یاد شده بر اساس رویکرد چهارگانه نقدفمینیستی الین شوالتر شامل رویکردهایزیستشناسانه،زبانشناسی،روانشناسانهو فرهنگی مورد تحلیل قرار گرفته است و به این پرسش پاسخمیدهدکه نویسنده چگونه و کدام یک از رویکردهای چهارگانه الین شوالتر را در رمانخود به کار برده است. حمد در رویکردزیستشناسانهبه موضوعاتی مانند: توجه و توصیف بهویژگیهای ظاهری و سن، زیبایی،تجربیات زنانه (بارداری، زایمان و مادری)، دردهای زنانه، آزار جنسی و تجاوز اشاره کرده و در بعدزبانشناسیبه موضوعاتی چون استفاده از گفتار عامیانه و کلمات نامناسب،بهکارگیری واژگان مردانه، گفتار بالاتر از ذهنیت، کارهای مختص زنان،جملات پرسشی،جزئی گویی در توصیف،توصیفهایمختصزنان، صفات زنانه راموردتوجهقرار داده است. او در بعد روانی به پارامترهایی مانند دنیای ذهنیشخصیتها، بیان خاطرات،خیالپردازی،بیانکردن عواطف و احساسات از قبیل عصبانیت و پرخاشگری، اضطراب، غم و اندوه و...وسواس به تمیزی،بیان چگونگی پرداختن به عشق در ابعاد مختلف،تضاد میان فکر و عمل، پرداخته است و در بعد فرهنگی به شاخصهاییمانند:تصویر زن مستقل و زن مدرن، تصویر زن منفعل و وابسته، تقبل زن سنتی و مدرن، نافرمانی و تابوشکنی، اعتقاد به خرافات و خواب، مجازات، حمایت از فرزند، تضاد در دو سبک زندگی و مسائلیازاینقبیلاشاره کرده است.نتایج نشانمیدهدهدی حمد در تحلیل زنانه خود از دو قشر مرفه و کارگر جامعه عرب از چهار رویکرد الین شوالتر بهره بردهاست؛ اما توجهاو بیشتر از یک سو به بعد فرهنگی و بیان موضوعات عمیق اجتماعی و فرهنگی و از سوی دیگر به بعد روانی و تحلیلشخصیتهای رمان است.