حسن الهیاری

یکی از جنبه های بسیار مهم بندر بوشهر از دوره قاجاریه به بعد رشد تجاری آن و به دنبال آن شکل گیری نهادهای تجاری در این بندر خلیج فارس است. به طوری که در همین دوره، شاهد تاسیس تجارت خانه های زیادی در این بندر کوچک هستیم. در دوره پهلوی و با تغییر سیاست های همه جانبه این حکومت شکوه تجاری بوشهر رو به افول نهاد. با این حال، شاهد تداوم برخی تجارت خانه ها در این شهر هستیم. از آن جمله تجارت خانه مهربان بود که، دیرتر از بقیه شروع به کار کرد، اما با وجود رکود تجاری بوشهر در عصر پهلوی به کار خود ادامه داد. این پژوهش در پی آن است، تا زمینه ها و روند شکل گیری تجارت خانه مهربان را بررسی نموده و تاثیر آن در جامعه و اقتصاد بوشهر در عصر پهلوی را تحلیل نماید. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده منابع مکتوب، اسناد و مصاحبه در بستر تاریخ شفاهی انجام شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد، این تجارت خانه پیامد رکود تجارت خانه گلشنی در بوشهر بوده است. در واقع، موسس این تجارت خانه که خود برآمده از تجارت خانه گلشنی بود با افول نقش آن، به تدریج به صورت مستقل به کار خود ادامه داد. موسس این تجارت خانه، در طی حضور طولانی در اتاق بازرگانی بوشهر و ضمن مدیریت تجارت خانه خود، بانی شکل گیری بسیاری موسسات جدید در بوشهر و ارتقا خدمات تجاری این بندر شد. علاوه بر این، این تجارت خانه در رفع مشکلات جامعه بوشهر نقش موثری ایفا نمود. این تاثیرگذاری در حفظ تعاملات این جامعه و پیگیری برای کاهش مشکلات اقتصادی بوشهر نمود یافتند.