حسن الهیاری

مسیر تجاری بندرعباس به لار، یکی از مهم ترین شریان های اقتصادی جنوب ایران در دوران صفوی، نقشی اساسی در تبادلات بازرگانی ایفا می کرد. این مسیر به واسطه اهمیت خود، محل عبور کاروان ها و بازرگانان بوده و روستاهای واقع در آن، به عنوان کانون های حیاتی در تأمین نیازهای کاروان ها عمل می کردند. با این حال، جایگاه این روستاها به عنوان عاملی تسهیل کننده تجارت کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر پایه داده های کتابخانه ای، به بررسی موقعیت روستاهای این مسیر و تحولات آن از زمان تأسیس بندرعباسی تا برآمدن حکومت زندیه می پردازد. یافته ها نشان می دهد که این آبادی ها، به واسطه موقعیت جغرافیایی و فراهم کردن زیرساخت های مورد نیاز کاروان ها- که در قالب کاروانسراها و آب انبارها متجلی می شد- نقشی تعیین کننده در رونق تجارت این مسیر داشتند. با روی کار آمدن شاه عباس، تأسیس بندرعباسی و شکوفایی دادوستد، جایگاه این روستاها پررنگ تر شد. اما در پی آشفتگی های سیاسی اواخر عهد صفوی، هجوم افغان ها و ناامنی های ناشی از آن، کارکرد این مسیر رو به افول نهاد. در ادامه، مداخلات نظامی پس از سقوط صفویه از سوی افغان ها، افشاریان و سپس منازعات مدعیان محلی با زندیان، موجب تضعیف بیش ازپیش مسیر و در نهایت رکود کم سابقه و بازگشت ناپذیر روستاهای آن شد.