حمید اسدپور

تاریخ اقتصادی و صنعتی بوشهر یکی از ابعاد ناگفته و ناگشودۀ این دیار است. تاریخ اقتصادی بوشهر فرازوفرودهای بسیاری دارد. در دوران جدید که اقتصاد استان به سوی وضعیتی نوین و مدرن سوق یافته است، این فرازوفرودها بیشتر به چشم می خورد. در اقتصاد نوین و مدرن استان بوشهر، صنایع گوناگونی نقش دارند که صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع کشتی سازی و صنایع غذایی در رأس آنها قرار می گیرند؛ اما صنعت نساجی، پیشگام صنایع نوین در استان بوشهر بوده است. کارخانۀ پارچه بافی اعتمادیه بوشهر در سال 1315ش/1936م تأسیس شد و سال 1388ش/2009م، به کار خود پایان داد. این مقاله در پی بررسی زمینه ها و پیامدهای تأسیس کارخانه از یک سو و علت های انحلال و تعطیلی آن از سوی دیگر است. فرضیۀ اصلی این پژوهش آن است که شکل گیری کارخانۀ اعتمادیه در بوشهر، محصول ظهور دورانی از توسعۀ صنعتی ایران است که مشخصۀ اصلی آن، ورود بخش خصوصی به عرصۀ صنعت و ازجمله صنایع ریسندگی وبافندگی است. انگیزۀ این دسته از صاحبان سرمایه، علاوه بر کسب سود، همانا انگیزه های ملی و میهنی و تلاش در راستای ایجاد صنعت بومی بوده است؛ همچنین تأسیس این کارخانه، شکل گیری طبقۀ کارگر در بوشهر و کاهش بیکاری را باعث شد. پرسش اصلی این پژوهش این است که زمینه های احداث کارخانۀ پارچه بافی اعتمادیه در بوشهر و پیامدهای آن چه بود. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که انگیزه های میهنی برخی تجار، همراه با مشکلات اساسی بوشهر در زمینۀ تأمین محصولات نساجی و همچنین دوری بوشهر از مراکز مهم نساجی کشور، زمینه ساز تأسیس این کارخانه شد.