حمید اسدپور

اگر امروز نام خلیج فارس، با نفت عجین است از روزگاران پیش از تاریخ تا اوایل قرن بیستم میلادی، یعنی تا اندک زمانی پیش از کشف نفت، نام این دریا با کالای ارزشمند همراه بوده است: صید ماهی و مروارید. از تاریخ عظیم صنعت ماهیگیری گزارشات علمی دقیق بسیار کمی موجود است. بیشتر تحقیقات علمی در این رابطه از سال 1950 به بعد، زمانی که سازمان غذایی آمریکا و نهاد های کشاورزی شروع به جمع آوری اطلاعات در این زمینه کردند، شروع شده است. امروزه این اطلاعات بدست آمده در میانه قرن بیستم به عنوان مبنایی است که در زمان تصمیم گیری در مورد مدیریت ماهیگیری و حفاظت از دریا، با داده های ماهیگیری مدرن مقایسه می شود، همچنین مروارید؛ که تا قبل از کشف فن تولید نوع پرورشی آن توسط ژاپنی ها، تنها در گنجینة اشراف و بزرگان جای داشت. گرچه مروارید در چند نقطه دیگر جهان نیز صید می شود اما خلیج فارس به علت شرایط طبیعی خود، بیشترین تولید و صدور مروارید را در طول تاریخ داشته است. هدف مقاله حاضر تجزیه و تحلیل اطلاعات تاریخی در زمینه صید ماهی و مروارید در خلیج فارس است. این پژوهش، تاریخچه صید مروارید در این منطقه را بر اساس قدیمی ترین منابع موجود، تا اواسط قرن بیستم میلای مورد ِ بازنگری قرار داده است. در شرح روند اقتصادی صنعت صیادی، داده های مربوط به قرون هجدهم تا بیستم میلادی به طور مفصل تحلیل شده و میزان تأثیر آن بر سکونت انسان در این منطقه مشخص گشته است. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه-ی کتابخانه ای انجام شده است.