مجاهد غلامی

آیین خیّام خوانی به عنوان یکی از زیباترین و برجسته ترین تجلیّات فرهنگ و هنر اقلیمی کرانۀ خلیج فارس و بوشهر، آیینی است با پیشینه ای دیریاز که موسیقی، پایکوبی و خواندن اشعار خیّام نیشابوری همراه با آوای سازهایی از قبیل «نی جفتی» و «فلوت» شاکلۀ آن را به وجود آورده است. رباعیات خیّام از یکسو به سبب اشتمال بر مضامینی چون ناپایداری زندگی و ناپیدایی سرانجام آدمی، بی اعتنایی و فراموشی رنج های گذشته، زیستن در اکنون و بی توجّهی به دشواری های زندگی و ساده انگاشتن آن و از دیگر سو تطابق و همگرایی آن با اصول و شیوۀ زندگی مردمی که عقاید و فلسفه خیّام در وجود آن ها راه یافته، زمینه ساز گرایش مردم استان بوشهر به رباعیات این شاعر نامدار و تبدیل آن به گونه ای خاص و منحصر به فرد از موسیقی بومی و محلی این منطقه شده است. منابع کتابخانه ای استفاده شده است. پژوهش حاضر به دلیل اهمیّت مسئله در یافتن پاسخ هایی برای دلایل رواج و رواییِ خیّام خوانی در بوشهر و جایگاه خیّام میان مردم این منطقه صورت گرفته است. با بررسی و پژوهش در این زمینه، مشخص شد که دلایل مختلفی همچون 1. تطابق فلسفه زیستی مردم بوشهر با افکار و مسلک خیّام به دلیل شرایط جغرافیایی، 2. نجوم شناسی خیّام و پیوند آن با اشتغال مردم بوشهر به دریانوردی، 3. حضور دوبیتی سرایان مطرحی همچون فایز دشتی و مفتون در بوشهر و تشابهات قالب دوبیتی با رباعی و همچنین 4. ادبیات شبانی و آوازهای بومی و محلی، در گرایش مردم استان بوشهر به رباعیات خیّام تأثیرگذار بوده است.