محمد واقفی

هنگامی که جریان عبوری درون یک رودخانه به یک مقطع تنگ شدگی می رسد، با توجه به ثابت بودن دبی جریان و کاهش سطح مقطع جریان، سرعت جریان افزایش می یابد. این افزایش سرعت جریان به صورت جت برروی مصالح بستر فرو می ریزد و باعث ایجاد آبشستگی در پایین دست جت می گردد. مسیر پایین دست عموما به صورت مستقیم نبوده و در بیشتر مواقع قوس های تک یا قوس های متوالی مشاهده می شود. همچنین توپوگرافی بستر در پایین دست عموما به صورت ناهموار بوده و در تراز های متفاوتی قرار گرفته اند. در این تحقیق به بررسی اثر جت ریزشی با شیب 5/5 درصد و مستقر در مسیر مستقیم بالادستی بر آبشستگی تشکیل شده در یک قوس 180 درجه تند قرار گرفته در پایین دست جت، تحت تاثیر تراز های متفاوت بستر پرداخته شده است. همچنین آزمایش ها در دو تیپ مختلف با و بدون کفبند انجام شد. استقرار کفبند جهت محافظت از بستر پایین دست جت می باشد. نتایج مطالعه نشان می دهد که با پایین افتادن تراز بستر (تراز های 3-، 6- و 9- سانتی متر) مقادیر بیشینه آبشستگی در قوس پایین دستی نسبت به تراز صفر در حالت بدون کفبند به ترتیب به مقدار 5/31، 7/15 و 3/47 درصد افزایش یافته است. همچنین با پایین افتادن تراز بستر مقادیر بیشینه آبشستگی در قوس پایین دستی نسبت به تراز صفر در حالت با کفبند به ترتیب به مقدار 2/27، 9 و 2/27 درصد افزایش یافته است. با پایین افتادگی تراز بستر، زاویه وقوع بیشینه آبشستگی در قوس پایین دست در حالت با و بدون کفبند در فاصله دورتری نسبت به ابتدای قوس قرار می گیرد.