ناصر زارع

پژوهش حاضر با تکیه بر نظریه ی تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف، رمان الشوک و القرنفل اثر یحیی السنوار را مورد بررسی قرار داده است تا بازتاب قدرت، ایدئولوژی و مقاومت در ساختار زبانی و روایی اثر روشن شود. داده ها به روش کتابخانه ای گردآوری و با شیوه ی توصیفی-تحلیلی تحلیل شدند؛ متن عربی رمان و ترجمه ی فارسی آن با عنوان خار و میخک مبنای بررسی قرار گرفت. تحلیل در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین نشان داد که زبان در این اثر فراتر از روایت صرف است و ابزاری برای مقابله با سلطه و بازآفرینی هویت جمعی فلسطینیان محسوب می شود. در سطح توصیف، انتخاب واژگان مترادف و متضاد، استعاره های مردمی و ساختارهای نحوی ساده، واقعیت های فقر، آوارگی و تبعیض را بازنمایی می کند. در سطح تفسیر، ارتباط زبان با بستر اجتماعی-سیاسی فلسطین آشکار شد و استفاده از زبان روزمره و گفت وگوهای بومی، نوعی گفتمان مقاومت را می آفریند که کلمات را به سلاحی فرهنگی در برابر اشغال تبدیل می کند. در سطح تبیین، رمان گفتمان مقاومت را بازتولید می کند و با مؤلفه های زبانی و روایی، ایدئولوژی پایداری و آزادگی را تقویت می کند. تحلیل نشان داد که زبان در این اثر نیرویی فعال در خلق معنا و تقویت هویت جمعی است و رابطه ای دیالکتیکی با جامعه برقرارمی کند. السنوار با پیوند مستقیم زبان و جامعه، نقش آن را در مقاومت و رهایی برجسته می سازد و ادبیاتی متعهد و آگاهی بخش خلق می کند که هم بازتاب دهنده رنج فلسطینیان و هم نمایانگر اراده ی آنان برای مقاومت است.